|
Citime mbi
muslimanet e Indise
Dr. Z.Hak
Pandit Xhauaharlal Nehru (Kryeministri indian 1947 - 64) ne "Zbulimi i
Indise," 1946, f.218, 225.
"
Efekti i pushtuesve nga veri-perendimi dhe i Islamit ne Indi ka qene i
konsiderueshem. Ai beri te qarte abuzimet qe paten perfshire shoqerine hindu
- ndarjen ne kasta, paprekshmerine, percarjen e cila kishte arritur kufij
fantastike. Ideja e vllazerimit qe sjell islami dhe barazia teorike e
besimtareve te tij ishin nje apel i fuqishem vecanerisht per ata hindu te
cileve u hishte hequr cdo e drejte per te gezuar nje trajtim te barabarte."
" ... historia e tij (Babarit) na tregon varferine kulturore qe pati
pllakosur ne Indine Veriore. Pjeserisht kjo ishte per shkak te shkaterrimit
te Timurit, pjeserisht per shkak te eksodit te shume nga njerezve te zgjuar,
artisteve dhe zantacive te Jugut. Por kjo ishte po ashtu edhe per shkak te
nje shterimi te idese krijuese te popullit Indian."
"Ardhja e islamit dhe e nje numri te konsiderueshem njerezish nga jashte, me
menyra te ndryshme jetese dhe mendimi ndikuan keto besime dhe kete strukture.
Nje pushtim i huaj midis gjithe te keqijave, ka edhe nje te mire: ajo
zgjeron horizontin mendor te njerezve dhe i detyron ata te shohin jashte
guaskes se tyre. Ata arrijne te kuptojne se bota eshte shume me e madhe dhe
e ndryshme nga cfare ata paten imagjinuar. Keshtu pushtimi Afgan pati
ndikuar mbi Indine dhe shume ndryshime u bene gjate asaj kohe. Edhe me shume
keshtu gjate pushtimit te Moguleve, te cilet ishin shume me teper te
kulturuar dhe te perparuar ne menyren e jeteses se sa Afganet, sollen
ndryshime ne Indi. Ne vecanti, ata, sollen rafinimet per te cilat Irani
ishte shume i famshem."
* * *
Dr. Pattabhi Sitaramaja, Fjalim
Presidencial per sesionin e pesedhjet e peste te Kongresit Indian, Jaipur,
1948.
"(Muslimanet
paten) pasuruar kulturen tone, fuqizuar administraten, dhe sollen afer zona
te largeta te vendit...Ajo (periudha muslimane) preku thelle jeten shoqerore
dhe letersine e kesaj toke."
* * *
Humajn Kabir ne "Prejardhja Indiane," 1955,
f.153.
"Niveli
demokratik i islamit asnjehere nuk eshte arritur nga asnje nga besimet e
tjera apo sistemet shoqerore. Mberritja e tij ne skenen Indiane u shenua nga
nje tronditje e thelle e ndergjegjes. Ai permiresoi bazat e struktures se
shoqerise hindu neper gjithe Indine Veriore."
* * *
N.S.Mehta, ne "islami dhe civilizimi indian,"
i riprodhuar si 'Hindustan ke Ahd-i-Wuasta ki ek Jhalak,' nga S.A.Rahman.
"Islami
pati sjelle ne Indi nje drite te ndritshme e cila nxorri njerezimin nga
erresira ne nje kohe kur shoqerite e vjetra ishin ne renie dhe ideale te
dobta morale ishin shnderruar ne koncepte boshe intelektuale. Njesoj si ne
vende te tjera, ashtu edhe ne Indi, arritjet e islamit ishin me teper mbi
boten e mendimit sesa mbi boten politike. Sot, gjithashtu Bota Islame eshte
nje vellazeri shpirterore e cila mbahet e forte nga bashkim i besimit ne nje
Zot dhe barazine njerezore. Fatkeqesisht. historia e islamit ne kete vend ka
mbetur e lidhur per shekuj me ate te qeverisjes keshtu qe si rezultat ajo
eshte mbuluar nga nje vel i erret i cili nuk te le te shohesh shpirtin e saj
te vertet, dhe frutet dhe bekimet u fshehen nga syri i popullit."
* * *
Prof. K.M. Panikkar ne 'Nje veshtrim mbi
Historine Indiane.' 1947, p.163.
"Nje
gje eshte e qarte. Islami pati nje efekt te thelle mbi hinduizmin gjate
kesaj periudhe. Teizmi mesjetar eshte ne nje fare menyre nje pergjigje ndaj
sulmit mbi islamin; dhe doktrina e mesuesve mesjetare pa marre parasysh
emrat e zoterave te tyre jane thellesisht teiste. Eshte vetem Nje Zot i
mbifuqishem qe eshte objekti i adhurimit te nje besimtari dhe eshte meshira
e tij qe ne i lutemi per shpetim."
* * *
Zaheerudin Babar ne Autobiografine e tij 'Tuzuk-i-Babari,'
(Themelues i Dinastise Mogule, sundoi Indine 1525-1530).
"
Nuk ka ne Indi as kuaj te mire, as mish te mire, as rrush, as shalqinj, as
akull, as uje te ftohte, as banja, as qirinj, as drita. Ne vend te kandilit,
ata perdorin divatin. Ai qendron mbi tre kembe: nje cope e vogel hekuri qe i
ngjan turirit te nje llambe... edhe ne rastet e raxhave dhe maharaxhave,
sherbetoret qendrojne duke mbajtur divatin ne duart e tyre kur ata kane
nevoje per drite gjate nates.
" Nuk ka asnje sistem kalimi te ujit neper kopshte apo ndertesa. Ndertesat
s'kane bukuri, simetri, ventilim dhe pasterti. Ne pergjithesi, njerezit ecin
zbathur me nje cope te holle rreth mesit. Grate veshin nje fustan..."
* * *
Dr. Gustav le Bon ne 'Les Civilisations de
L'Inde' (perkthyer nga S.A. Bilgrami).
"Nuk
ekziston nje histori e mirefillte e Indise se vjeter. Librat e tyre nuk kane
te dhena historike pak a shume, pervec disa librave fetare ne te cilat
informacioni historik varoset nen nje numer te madh parabolash dhe folklori,
dhe ndertesat e tyre dhe monumentet e tjera gjithashtu nuk bejne asgje per
mbushjen e ketij boshlleku, sepse edhe me i vjetri midis tyre nuk shkon me
teper se shekulli i trete para Krishtit. Per te zbuluar faktet per Indine e
koheve te vjetra eshte po aq e veshtire sa edhe detyra per zbulimin e
ishullit Atlantis, qe, simbas Platonit, u shkaterrua nga ndryshimet e
tokes....Historia e Indise filloi me pushtimin musliman. Muslimanet ishin
historianet e pare te Indise."
* * *
Sir Uilliam Digby ne 'Prosperous India :
nje revelate' f.30
"Supremacia
industriale e Anglise ia ka borxh origjinen e saj rezervave te medha te
Bengalit dhe Karnatikut, te cilat u perdoren prej saj... Para fitores se
luftes Plasej, dhe rrymes se thesareve qe filluan te rridhnin ne Angli,
industrite e vendit tone ishin ne nje nivel shume te ulet."
* * *
Bruks Adams ne 'the Law of Civilization and
Decay,' Londer, 1898, f. 313-17.
"
Shume shpejt mbas Plaseit, plackitja e Bengalit filloi te arrije ne Londer,
dhe efekti duket qe ka qene i menjehershem, sepse te gjitha autoritetet
pajtohen me mendimin se Revolucioni Industrial, ngjarja qe ndau shekullin e
19-te nga te gjitha kohet e meparshme, filloi me vitin 1760.... Plasei u
luftua me 1757, dhe ndoshta asgje tjeter nuk barazohet me ndryshimin e
menjehershem qe pasoi... Ne vetvete shpikjet jane pasive, shume nga me te
rendesishmet kane ndenjur te fshehura per shekuj, duke pritur per nje force
te akumuluar me kohen per ti vene ato ne perdorim. Ajo force gjithmone duhet
te mare formen e parase, dhe jo e parase ne nje depozite, por ne levizje.
" ... Para influksit te thesarit indian, dhe zhvillimit qe pasoi, nuke
ekzistonte asnje force e mjaftueshme per kete qellim.... Sistemi i fabrikave
ishe pjelle e 'Revolucionit Industrial,' dhe derisa kapitali u akumulua nga
masat, te cilat ishin ne gjendje qe ti jepnin soliditetin punes,
manifakturat ishin ne duart e individeve jo te rregullt... Ndoshta qe me
fillimin e botes, asnje investim nuk ka dhene aq fitim sa ai qe u nxorr nga
plackitja indiane, sepse per mese pesedhjet vjet Britania e Madhe qendroi e
vetme pa konkurrence."
* * *
Muslimanet ne Indi - Nje shikim i
pergjithshem
Muslimanet u futen ne Sind, Indi, me 711 e.r, te njejtin vit qe ata u futen
ne Spanje. Futja e tyre ne Indi pati si shkak nje perpjekje per clirimin e
pengjeve muslimane anija e te cileve u morr nga piratet e detit ne teritorin
e Raxha Dahirit, mbretit te Sindit. Mbas deshtimit te perpjekjeve politike,
Haxhaxh bin Jusuf, guvernatori umajad i Bagdadit, nisi nje komandant 17
vjecar te quajtur Muhamed bin Kasim me nje ushtri te vogel. Muhamed bin
Kasim e mundi Raxha Dahir ne ate vend i cili njihet me emrin Hiderabad ne
Pakistan.
Ne ndjekje te atyre qe paten mbetur nga ushtria e Dahirit dhe aleateve te
djalit te tij (mbreterit indiane), Muhamed bin Kasim luftoi ne Nirun, Rawar,
Bahrore, Brahmanabad, Aror, Dipalpur dhe Multan. Deri me 713 e.r, ai mori
nen kontroll Sindin dhe pjese te Punxhabit deri ne kufijte e Kashmirit. Nje
pjese e madhe e Pakistanit u fut nen ligjin musliman me 713 e.r. dhe mbeti
keshtu per shume kohe deri disa vjet mbas renies the Perandorise Mogule me
1857.
Trajtimi i popullsise indiane nga ana e Muhamed bin Kasim ishte aq i drejte
saqe kur ai u ritherrit ne Bagdad qytetaret u deshperuan shume dhe i dhane
lamtumiren me lot ne sy. Megjithate ka ekzistuar nje komunitet musliman ne
Malabar, jugperendim te Indise qe me 618 e.r. si rezultat i pranimit te
islamit nga mbreti Cakrauati Farmas nga duart e Profetit Muhamed (pqmt).
Prezenca muslimane si pushtetare te Indise e ka zanafillen qe me 711 e.r. Qe
atehere pushtetare te ndryshem muslimane (turqit e Asize Qendrore, afganet,
dhe brezat e rinj te mongoleve - Mogulet) u futen ne Indi, fillimisht duke
luftuar kunder sunduesve te tjere muslimane dhe vendosen pushtetin e tyre
nen emra te ndryshem dinastish. Me ardhjen e shekullit te njembedhjete,
Muslimanet paten krijuar kryeqendren e tyre ne Delhi, e cila mbeti e tille
deri ne kohen e udheheqesit te fundit mogul, Bahadur Shah Zafar, i cili u
shfuqizua me 1857 nga britaniket. Disa vizitoreve britanike u ishte dhene
leja nga Akbari qe te qendronin ne Indine Lindore me teper se dy shekuj
perpara. Britaniket e abuzuan kete privilegj, dhe mbas pak dekadash ata
filluan te bashkepunonin me raxhat dhe nauabet duke kryer ekspedita
ushtarake kunder moguleve dhe pushtetareve muslimane te lindjes, juglindjes
dhe Indise Jugore. Mbas dy shekuj luftimesh, britaniket ia arriten qellimit
te tyre per rrezimin e pushtetit mogul me 1857.
Muslimanet ishin vetem nje pakice gjate kohes se pushtetit te tyre mbi pjese
te medha te Indise per gati nje mije vjet. Ata pelqeheshin si sundimtare per
drejtesine, vlerat e tyre sociale dhe kulturore, respektin per lirine e
besimit fetar sic parashikohej nga besimi i shume komuniteteve, lirine e
fjales, sistemit ligjor ne perputhje me diktatin dhe normat e cdo komuniteti
fetar, puna publike dhe per krijimin e institucioneve edukative. Ne ditet e
tyre si pushtetmbajtes, muslimanet perbenin vetem njezet per qind te
popullsise indiane. Sot, muslimanet indiane jane rreth pesembedhjete per
qind e popullsise se Indise, rreth 150 milion, dhe jane komuniteti i dyte
musliman ne bote per nga madhesia.
Zona e cila tani eshte pjese e Pakistanit dhe shume pjese te tjera te Indise
paten qene me perpara muslimane. Mbas ardhjes ne fuqi te britanikeve me
1857, shume nga keto zona mbeten nen kontrollin e muslimaneve. Kur
Britaniket vendosen te terhiqeshin nga India pa ndonje drejtim te qarte per
te ardhmen e muslimaneve (ish pushtetaret), nje zgjidhje politike u arrit
per disa nga zonat me shumice muslimane. Kjo rezultoi ne ndarjen e Indise
dhe krijimin e Pakistanit me 1947.
Midis shkencetareve te famshem muslimane, historianeve dhe eksploruesve te
cilet vizituan dhe jetuan, megjithese per pak kohe, ne Indi ishin Al-Biruni,
Al-Masu'di, dhe Ibn Battuta. Shkrimet e tyre na ndricojne ne me shoqerine
dhe kulturen Indiane. Al-Biruni qendroi ne Indi per njezet vjet. Ibn Battuta,
nje andaluzian i cili u lind ne Marok, sherbeu si Gjykates i Delhit
(1334-1341) gjate kohes se sulltan Muhamed Tugluk. Eshte e kuptueshme se si
pershkrimi i Indise muslimane nga ana e Ibn Battutes frymezoi Ferdinandin
dhe Isabellen qe paten marre mbreterine e fundit muslimane te Granades,
Spanje me 1492. Po ate vit Kolombi mori lejen nga pallati mbreteror Alhambra
(i Granades) dhe beri udhetimin e tij te famshem ne drejtim te Indise ne
kerkim te arit dhe erezave duke arritur pa pritur ne Amerike.
|
