Home

Poezi

Photo Gallery

Contact me

Islam

Krishterizem

Histori

Shkence

Libra

                  KADIJANIZMI DHE SEKTI AHMEDIJË

nga:                                       Hajrudin MUJA

Themelues i lëvizjes së Kadianizmit është Mirza Gulham Ahmedi, i lindur më 20 Shkurt 1935 në Kadian (Panxhab) të Indisë, rreth 70 mila në pjesën lindore të qytetit Lahore të Pakistanit.¹ Thuhet se kishte prejardhjen nga Samarkandi. Stërgjyshërit e tij janë shpërngulur në Indi. Kadian, ku edhe kanë përfituar autoritet të lartë. Mirëpo nga disa trazira, familja e tyre ka humbur pasurinë. Por prapë e kthejnë atë sepse babai i tij në bashkpunim me Anglezët shumë herë ishte i shpërblyer. Ai qëndronte në radhët e anglezëve në luftë kundër përpjekjeve për tu çliruar. Thuhet se më 1858 babai i Kadianit e ndihmoi Anglinë me 50 ushtarë dhe 50 kuaj, në luftë kundër vëllezërve të vet indian.² Në atë kohë ishte zakon që fëmijët e të pasurve të shkollohen në shtëpi, prandaj Mirza Gulham Ahmadi studjoj në shtëpi, në garamatikë, logjikë dhe filozofi; nën drejtimin e mësuesve Mualvi Fazl Ilahi, Maulvi Fazl Ahmed dhe Mauvi Gul Ali Shah.³ Mësoi Kur'anin, gjuhën arabe dhe Persiane si dhe diçka nga shkenca e Medicinës, prej të atit i cili ishte mjek me përvojë.⁴

Sundimi Britanik në atë kohë sikurse të atit, i dha Mirza Gulhamit mundësinë që të jetë shërbëtorë i Anglezve; dhe kështu filloj të punojë në Govermentin e Indisë në qytetin Shejlekut. Në fillim në këtë vend u detyrua të punojë fizikisht sa të mbaj ekzistencën. Në mbramje u hap shkolla e natës për mësimin e gjuhës angleze, në të cilën u regjistrua edhe Gulhami. Pas katër vjetësh ai filloi të punonte nëpër gjykatat e Indisë. Meqenëse Anglezët e kuptonin se Muslimanët e Indisë nuk mundnin aq lehtë ti mbajnë nën sundim, dhe meqenëse ishin mirë të njohur se çka don me thanë për muslimanët "Xhihadë", ata ju drejtuan Mirza Gulham Ahmadit për ndihmë, i cili mori përsipër heqjen e "Xhihadit" në Islam. Ai u shkroj një letër Muslimanëve me titull "Paqa është më e mirë" me të cilën i thrret muslimanët në lojalitetin e Anglisë. Anglinë e konsideron si vend të shenjtë dhe ndalon çdo musliman që të ngritet kundër saj, duke kërkuar njëkohësisht që muslimanët të mbesin të nënshtruar gjithmonë në shërbimin e saj. Ai për Anglinë thotë: "Më ka pasuruar, më ka mënjanuar varfërinë time... më ka ndritë natën time dhe më ka futur në mesin e të njohurve... Kam vendosur ta ndihmoj (Britaninë) me veprat e mija dhe Zotin e pata ndihmë. I jam betuar Zotit (prej atëherë kur e ka bë të pasur) nuk do të shkruaj asnjë vepër e të mos e përmendi mirësinë e mbretëreshës së Anglisë, së cilës muslimanët i kan borxh falënderime të panumërta.⁵ 

Pas katër viteve (1866), me kërkesën e babait, ai kthehet në Panxhab dhe fillon studimet "Islame". Kështuqë me 1880, lajmrohet vepra e parë e tij "EL BEHARINUL AHMEDIE" në të cilën jap gjykimin e vet mbi Islamin.⁶

Personalitet i rëndësishëm në Historinë e Kadianizmit është edhe Hakim Nurudin Bhairawi njëri prej devijuesve të njohur në Islam, për të cilin disa mendojnë se Kadianizmi është pjellë e drejtpërdrejtë e mendjes së tij. Me te u takua së pati gjatë qëndrimit në Sejalkut. Edhe ky ishte nga Panxhabi dhe si duket kishte admirim të madh në veprat e Mirza Gulham Ahmadit, andaj në një letër që e fillon: "Mësuesi im, Udhëheqësi im, Udhëzuesi im... Essalam-o-Alaykum wa Rahmetullah..." i shkruan (në fillim të vitit 1891) dhe e këshillon që ta proklamojë vehten si "Mesih i Premtuar". Ky është edhe viti vendimtarë në historinë e Kadianizmit.²⁸ Për çdonjërin që do ta kundërshtojë, Nurudini e këshillon që të përdorë versetin Kur'anorë: "A menduan njerzit të thonë "Ne besuam, e të mos vihen në sprovë",⁷ dhe të thojë: "Me këtë jam urdhëruar dhe jam i pari i Muslimanëve".⁸  

Nurudini kishte lindur më 1841 në prendim të Pakishtanit në Panxhab. Kishte mësuar Persishten, kaliografinë dhe bazat e gjuhës arabe. Më 1858 caktohet si mësues në shkolen qeveritare për mësimin e gjuhes perisuane. Më vonë emërtohet si drejtor i kësaj shkolle dhe e mban kët post për kater vjetë. Më vonë e la punuen dhe filloi të studjonte sërish... 

Hakimi e përkrahte Gulhamin dhe për të thoshte se:Sikur ky njeri (dmth.Mirza Gulhami) të thoshte se është pejgamber, pranues i ligjeve të reja dhe anulues i ligjeve të vjetra që erdhen me Kur'anin, nuk do ta mohoja, por do ta përkrahja pa u hamednur..." Sidoqoftë, dy vite pas takkimit me te, Mirza Gulham Ahmadi kërkon që bota ta njohë si reformatorë Islamik. Ai pranoj propozimin e Nurudinit dhe filloj të flasë për një njeri që pejgamberi as, ka përmendë në një hadithë se do të vijë dhe se do të jetë Persian: "Rijal Min Farsee" (njeriu prej Persie). Ky hadithë përmendet në "SAHIH" bashkë me një spjegim, të cilën ylemaja e kanë interpretua se i referohet Selman Faresiut, icili ka qenë nga Persia. I këtij mendimi ishte edhe Ebu Hanife, icili gjithashtu ishte Persian.⁹ Mirza Gulham Ahmadi i përket vijës gjenealogjike të "Barlasit" prej MOGHULAS,¹⁰ por pas një kohe, ai mori vesh përmes "inspirimit" se kishte origjinë Persiane,¹¹ ashtuqë hadithin e cituar në SAHIH ta paraqesë të referuar për të. Hapi i parë që do të ndërmarrë është shpjegimi në lidhje me besimin për çështjen e Isaut as (Krishtit). Libri "FATH-I-ISLAM" (1890) është trakti i parë që e përmendë emrin si kopje e Mesihut, në të cilën thotë se Mesihu i Nazaretit ka vdekur. Pra sipas tij, Jahuditë e kryqëzuan Krishtin, por ai nuk vdiq në kryq.¹² Ai i shpëtoj vdekjes, shkoj në Indi dhe aty gjeti vdekjen natyrale.¹³ Për atributin tjetër në të cilën përmendet paraqitja e Mesihut në Damask, shkruan Nurudini e pas tij edhe Mirza Gulhami, i cili pretendon se i është reveluar nga Zoti, se Kadiani dikurë është quajtur Damascus. Gulhami për imam të kësaj xhamie caktoi një njeri që ishte përkrahës i tij, njeri i prishur dhe i njohur në mjedisin e tij për sjellje e punë të urrejtura. Ai quhej Abdul Kerim dhe bashkë me Nurudinin ishin përkrahësit më të denjë të "profetit të ri". 

Më 1900, Abdul Karimi në Kadian mbajti hydben, në të cilën tha: "Mirza Gulhan Ahmedi el Kadiani është i dërguari i Zotit dhe besimi ndaj tij është i detyrueshëm.Ata që besojnë pejgamberët e dërguar më heret, e nuk e besojnë pejgamberinë e Gulham Ahmedit bëjnë dallim në mes të dërguarve të Zotit dhe devijojnë nga fjalët e Allahut i cili urdhëron të mos bëhen dallime në mes pejgamberëve... Interpretimet tradicionale pretendojnë se Mesihu do të njihet në dy shenja të verdhë, në çka Mirza Gulhami pretendon se është fjala për dy sëmundjet që ai posedon, për pagjumësinë dhe diabetin (sëmundjen e sheqerit). Për të plotësuar pjesën tjetër tradicionale mbi çështjen e minares së Damaskut (në të cilën do të paraqitet Mesihu) ai do të gjejë një minare të konstruktuar në pjesën veriore të Kadianit që dikurë qenka quajtur Damascus. Kështu për çdo pjesë tradicionale ai mendon nga një arsye duke tentuar që të bindë se vërtetë të gjitha shenjat që tradicionalisht janë folë për Mesihun e premtuar, i posedon pikërisht Mirza Gulham Ahmadi.¹⁴ 

Kështu pra, Mirza Gulham Ahmadi këtë e bie si çështje të shkuar, dhe kështu jep prova "Bindëse" se ai është Mesihu i premtuar, shpëtimtarë i njerzimit, dhe thotë: "Vërtetë Zoti i ka dërguar këtij populli Mesihun më të mirë në çdo pikëpamje se Mesihu i parë dhe e ka quajt Mirza Gulham Ahmad...".¹⁶  

Të kthehemi edhe një herë te Mirza Gulham Ahmadi i cili nuk mjafton vetëm me kaq. Ai më vonë e proklamon vetën si profet, bile si profeti më i vërtytshëm dhe thotë: "Për të (mendon për Muhamedin) është eklipsuar Hëna, kurse për mua Hëna dhe Dielli...".¹⁷ Ai pohon se edhe profetët tjerë kan bërë mrekullira, por në krahasim me mrekullitë e tija, ato kan qenë shumë të vogla dhe më të pa rëndësishme.¹⁸ Ngritet edhe më lartë dhe thotë se prej Zotit i është thënë: "Ti je tek unë në shkallën e fëmiut tim... kur të hidhërohesh ti, edhe Unë hidhërohem, dhe çdo gjë që ti don e dua edhe Unë..." 

Komentimin e Kur'anit e jep sipas qefit të tij,¹⁹ duke u mveshur shum ajeteve kuptimin e ardhjes së Mesihut të Premtuar, e madje edhe si profet. Në këtë koment, ai i mveshë vetës kaptinën e Jasinit: "Jasin Inneke leminel murselin ala siratin mustekim" (vërtetë ti je prej profetëve të Zotit në rrugë të drejtë). Ajetin 10 të sures 75 (Kur'an) Muhammed Zekerija Khan e përkthen kështu: "Dhe Dielli e Hëna do të bashkohen (do të eklipsohen së bashku)".²⁰ Dhe jep komentin: "Fjala është për atë profetësi të përmendur edhe në hadith, sipas së cilës në kohën e paraqitjes së Mesihut të Premtuar, do të errësohen Hëna dhe Dielli, në të njëjtin muaj të Ramazanit. Kjo profetësi u plotësua në vitin 1894, kur themeluesi i sektit Ahamedia (Hazrat Murza Gulham Ahmadi) pat deklaruar se ai është Mesihu dhe Mehdiu i Premtuar, për ardhjen e të cilit lajmroi Kur'ani dhe profeti i shenjtë...".²¹  

Në komentimin e ajetit 5 të sures El-Bekare, gjejmë: "Fjalën e ka për ardhjen e Imam Mahdiut e të Mesihut të premtuar". Ndërsa përkthimin e ajetit e jep: "Të cilët e besojnë edhe ate që të është diktuar ty, e edhe ate që u është diktuar para teje dhe e besojnë fuqimisht Ahiretin...".²² Ajetin 21 të sures "Jasinë" e përkthen: "dhe nga ana e largët e qytetit erdh një njeri duke vrapuar dhe tha: O populli im, ndjekeni Profetët!" dhe jep komentimin: "Një njeri" e referon Mesihun e premtuar për ardhjen e të cilit ka lajmruar Profeti i shenjtë. Kjo tregon se ai Mesihu i Premtuar do ta përhapë shpejt e shpejt fenë Islame.²³ Ajetin 76 i sures "Al-Vakia", e përkthen: "Pra, unë e paraqes për dëshmi thyrjen e yjeve" për ta komentuar: "Kjo është një profeci se në kohen e ardhjes së Mesihut të Premtuar, do të bien shumë yjet, siç ngjau me ardhjen e profetit të shenjtë".²⁴ Ajetin 12 të sures "Al Murselat" e përkthen: "Dhe kur të gjithë Profetët, do të dërgohen në kohën e tyre të caktuar" duke e komentuar më poshtë: "Kur do të vije Mesihu i premtuar, e ai do të pagëzohet me emra të të gjith profetëve".²⁵ Zoti xh sh në Kur'an, në kaptinën "IHLAS" nuk len vend për dyshim kur thotë: "Lem jelid ve lem juled" (Nuk është i lindur as nuk ka lindur), por për Mirza Gulham Ahmadin, jo vetëm kaptinën "Ihlas", por edhe tërë Kur'anin mund ta ndryshojë, gjegjësisht ta "përmirsojë", sepse "ai merr pjesë në krijimin e tokës dhe të qiellit, prandaj i është lejuar për korigjimin e Kur'anit dhe të Islamit..." Vazhdon ai: "Zoti ka hy në mua... Derisa kam qenë në këtë gjendje kam thënë, dua një krijim të ri, një qiell dhe një tokë të re... Pastaj kam krijuar qiellin dhe tokën... Në fillim në miniaturë pa rregull e pastaj në mënyrën që dëshira e së drejtës e ka kërkuar...".²⁶  

Edhe përkundër këtyre deklaratave bota Islame nuk ndërmori asgjë për të penguar veprimin e tyre. Rreziku i tyre u pa më 1975, kur Kadianitë sulmuan trenin e mbushur me studentë musliman në qytetin Rebvi dhe duke i mbuluar me zjarr i mbytën të gjith studentat e medicinës që ishin në të.²⁷ Prej atëherë liga e Botës Islame me seli në Mekë, ndërmori një aksion serioz për të ndalue veprimet e tyre. Shteti i parë që ua ndaloj veprimet Kadianëve ishte India, e pas vitit 1975 edhe Arabia Saudite, Emiratet dhe Egjipti. Lëvizja e Kadianizmit sipas drejtimit Islam është kategorikisht pseudo-Islame, një frymë politike pro-Angleze, por orientalistët e shohin ate si frymë islame me ndryshim në tri pika: 

1.   Natyra e Isait as; 

2.   Çështja e Mehdiut dhe

3.   Anulimi i Xhihadit. 

Ithtarët e dokrtinës kadianiste kan qenë në shërbim të kolonializimit anglez. Vetë Mirza Gulhami në librin "Ahmedi - i dërguari i pritur në botë" thotë: "Mbani mend se qeveria Angleze është mëshirë dhe begati për ju . Ajo është mburoja e juaj. Anglezët janë njëmijë herë ,më të mirë se muslimanët, të cilët janë armiët tuaj..." Në librin "Mësimet e Isait të pritur": thotë: "Këshilloi ithtarët e mij, ta vlerësojnë shtetin anglez, t'i falënderohen e t'i nënshtrohen atij..." 

Dr. Zaki Karen, në revisten "Hadra Maut Bixhave" (Muharrem 1351) nga libri i Mirza Gulham Ahmedit (nuk e ka përmendë titullin e librit) ka lexuar dy fjali që i kanë tërheqë vemendjen, në kët revistë ai shënon vetem një: "I falënderohem Zotit se jam lindur nën flamurin anglez, e larg muslimanëve..." Në një leter që i ka shkrue Gulham Aghmedi guvernatorit të përgjithshëm të Indisë, e pranon qëllimin e vërtetë të misionit të tij si agjent britanik mbrenda shoqërisë Islame në Indi dhe jasht saj: "Punën e vlefshme që kam marrë përsipër me anë të shkrimeve e fjalimeve që nga fëmijëria e hershme e deri sot është t'i bindë muslimanët se shumë më mirë do të ishte sikur t'a vlerësonin qeverinë britanike..." Në të njëjtën leter shkruan: "I kam mbushur përplot vitrinat e librave me punimet e mia duke e lavdëruar sundimin britanik. Ky është një shërbim i vlefshëm për të cilin shpresoj se do të shpërblehem mirë. Për xhihadin, si parim themelor në Islam, është krejtësisht ndryshe te Mirza Gulhami. Në letren e tij drejtuar guvernatorit të përgjithshëm të ushtrisë thuhet: "Qëllimi im është që ta ç'rrënjosë tërësisht nga mendjet e marra të muslimanëve këtë ide absurde të Xhihadit..." Në librin "mësimet e Isait të pritur" ai thotë: "I këshilloi ithtarët e mij, t'i urrejnë dietarët musliman, të cilët me fe e lejojn derdhjen e gjakut njerëzorë duke u mbuluar me perden e devotshërisë..." Kurse në librin "Kushtet e Hyrjes në Ahmedizëm" thuhet: Nuk i lejohet Ahmedistit të falet pas joahmedistit; Musliman quhet ai që i beson Mirza Gulham Ahmedit e; Kadianit. Epiteti i Muhamedit si "Hatemun Nebijjin" do të thotë më i vlefshëm e jo pejgamber i fundit. Haxhi në Kadian është më i vlefshëm se haxhi në Meke. Haxhi i Mekes nuk vlen nëse nuk është vizituar Kadiani. Ajeti i Kuranit "Ai që hynë në të është i siguruar" ka për qëllim hyrjen në xhaminë e Kadianit. Mesxhidur Aksa i cituar në Kur'an nuk asht fjala për në Jerusalem por në Kadian. 

Lëvizja Ahmediane është organ i Kadianizmit, që për themelues gjithashtu ka Mirza Gulham Ahmadin. Ndryshimi qëndron në atë se ithtarët e lëvizjes së Kadianëve, e konsiderojnë Mirza Gulham Ahmadin si profet, ndërsa Ahmeditë e pranojnë atë vetëm si reformator gjegjësisht si "Mesihu i Premtuar". Ndarja në mesin e këtyre dy lëvizjeve është bërë në vitin 1914. 

Menjëherë Pas vdekjes së Mirza Gulham Ahmadit, udhëheqjen e merr bashkëpunëtori i tij Nurudini, icili konsiderohet halif i parë i sektit Ahmedi. Në këtë post, shpresoj edhe ithtari i tij Hoxha Kemaludin. Ky nuk priti vdekjen e Nurudinit për të marrë postin e tij, por me organizatën e tij të re shpërngulet në Lahore të Pakistanit dhe organizatën apo lëvizjen e tyre të re e quajtën "Lëvizja Ahmediane në Islam" ose "Shoqëria Ahmediane në përhapjen e Islamit". 

Njëjtë me Kadianitë, edhe Ahmeditë Britanin e madhe e konsiderojnë mbrojtjen më të madhe të Islamit dhe të Muslimanëve. Më 25 Maj 1900, Mirza Gulham Ahmadi deklaroj se: "Zoti më ka reveluar, se kushdo që ka dëgjuar thirrjen time dhe nuk e pranon atë, ai nuk është musliman...".²⁸ Këtë mendim më vonë e përkrahë Mirza Bashirudin Mahmood icili shkruan: "Të gjith ata musliman që nuk e besojnë Mesihun e Premtuar (m. G. Ahmadin), pa marrë para syshë a e kan dëgjuar emrin e tij apo jo, ata janë qafira dhe si të tillë janë jasht Islamit".²⁹ Bile edhe falja e xhenazes së një (joKadianiu apo Ahmediu) është e ndaluar për Kadianitë (Ahmeditë) derisa vetë Mirza Gulham Ahmadi nuk i fali xhenazen djalit të vet (Fazal Ahmed) icili nuk i takonte sektit të tij.³⁰ Kadianitë dhe Ahmeditë duhet të kenë imamët dhe xhamiat e tyre. Nëse ndonjë Kadiani (Ahmedi) falë namazin me një musliman që nuk i takon këtij sekti, ai duhet përsëritur namazin. Sipas Ahmedive musliman është ai: "...që e beson Zotin Një, e beson Muhamedin as si të dërguar të Zotit dhe beson çdo gjë që ka thënë Mirza Guhlham Ahmadi".³¹ Ahmeditë janë shumë aktiv dhe mund të takosh në gjith botën, megjithse në krahasim me Kadianitë ata paraqesin pakicën. 

Mësimet e ithtarëve (dhe themeluesve) të lëvizjes Ahmediane janë të shumta, por brenda mundësisë do të paraqesim disa prej tyre. Sipas "Mesihut të premtuar" (Mirza Gulham Ahmadit), procesi i ardhjes së profetëve nuk ka përfunduar. Mund të vijnë profetër, por vetëm për të përhapur dritën e shenjtë; dhe ata nuk mund të sjellin ndonjë sherjatë të ri, përveç sherjatit të Islamit.³² Dhe thotë: "Mos mendoni se komunikimi me Zotin është ndërpre, me arsyetim se ai ka qenë proces i kohës së shkuar. Gjithashtu mos mendoni se "shpirti i shenjtë" nuk mund të zbresë me arsyetim se ai ka zbritë në kohët e shkuara. Unë vërtetë ju them, çdo derë mund të mbyllet, por dera e zbritjes së "shpirtit të shenjtë" nuk mbyllet kurrë. E ju, hapni dyert e zemrës në mënyrë që edhe ai të hyjë në to...".³³ dhe shton: "Hazreti Isa në lëvizjen Musajane ishte Mesihu i premtuar, kurse unë jam mesihu i premtuar në lëvizjen Muhamedane... Ai që në mënyrë të vërtetë nuk më beson mua si Mesihu i Premtuar, nuk është në sektin tim...".³⁴ Pastaj: "Ai (Zoti) zbriti mbi mua diktimin e vet, dhe në favorin tim tregoj vepra të mrekullueshme. Më autorizoj mua për këtë kohë si Mesihu i premtuar..." ³⁵. Ithtarët e sektit Ahmedia ³⁶, me plotëbindje besojnë se ai ishte Mesihu i premtuar, duke vënë si bazë Hadithin të cilin ata e transmetojnë se Muhammedi as në një rast ka thënë: Do të vijnë shumë Mesih gënjeshtarë, por të gjith do të kenë përvundim fatal (tragjik) në vrasje apo mbytje. Kur të vijë Mesihu i premtuar, ai do të ketë vdekje natyrale... Ashtu vdiq edhe Mirza Gulham Ahmadi. "Mrekullia" e tij (Gulham Ahmadit), lidhet me vitin 1902, kur u përhap murtaja në (Penxhab) Indi, dhe kur qeverija kishte filluar të japë vaksina kundër murtajës. Hazrat Mirza Ghulham Ahmadi, përmes një ëndrre ishte i lajmruar për këtë (nga ana e Zotit) shumë vite më parë. Prandaj ky refuzoj të marrë vaksinë kundër Murtajës, duke u thënë ithtarëve të vet: "Allahu dëshiron që në këtë kohë t'u tregojë njerzve një shenjë të mëshirës qiellore... Kjo do të jetë një shenjë me anën e së cilës, Allahu do të krijojë një dallim midis së vertetës e të pavërtetës...". ³⁷

SHENIMET (Referencat): 

1.    Shih: SIRAT AL MAHDI, nga Mirza Bashir Ahmadi (Angl.) 

2.    Naim Tërnava: FRAKSIONET NE ISLAM - Akaid #4, Prishtinë 1997 

3.    Shih THE ESENCE OF ISLAM në "Introduction", faqe VII-XVIII, London 1979 

4.    Ibrahim Dzananovic EKSTREMNE SEKTE KROZ ISTORIU ISLAMA, "Takvim" 1976 faqe 82. 

5.    Ibrahim Dzananovic, EKSTREMNE SEKTE KROZ ISTORIU ISLAMA, "Takvim 1976" faqe 84 

6.    Po aty, faqe 83. 

7.    Shih "FATH-I-ISLAM" dhe "IZALAT AL AWHAM" 

8.    Kur'an; Ankebutë:2 

9.    Shih Kur'anin El En'amë 163 / Maktubat-i Ahmediyah Vol. V Nr. 2 faqe 85. 

10. S. Abul Hasan Nadwi "QADIANISM - A CRITICAL STUDY" Lahore - Pakistan 1991. 

11. Mirza Gulham Ahmad "KITAB AL BARIYAH" faqe 134 

12. QADIANISM - A CRITICAL STUDY" 

13. ABC- Islamic Encyclopedia for children 

14. J. D. Shems "WHERE DID JESUS DIE", pub i III-të 1989, faqe XX, në "Introduction". 

15.  

16. QADIANISM - A CRITICAL STUDY... Për arsyetimet dhe "faktet" rreth Mesihut dhe Mehdiut të premtuar, të cilat i jep Mirza Gulham Ahmadi, shih në "MESIMI YNE" të përkthyer në gjuhën shqipe nga Muhamed Zekeria Khan. Kjo broshurë e vogël; është e shkëputur nga Vepra e Mirza Gulham Ahmadit "KASHTI-E-NUH" (Arka e Nuhit). 

17. Shih Komentimin e Kur'anit nga Muhamed Zekeria Khan 

18. "KHUTBA- ILHAMIYA", faqe 177-178. 

19. TAKVIM 1976. 

20. Përkthimin e Kur'anit dhe Komentimin e Mirza Gulham Ahmadit është bërë edhe në gjuhën shqipe prej Muhamed Zekeria Khanit, e publikuar nga Islam International publications ltd, Islamabad 1990. Përveç kësaj ai ka përkthue edhe disa broshura të tjera në gjuhën shqipe për të përkapur sektin AHMEDIJE në Shqipëri apo kudo tjetër në botë ku ka shqiptarë, si "Mësimi ynë", Ajete të zgjedhura të Kur'anit të shenjtë", "Disa tipare dalluese te Islamizmit", "Rilindja e religjioneve", etj. Gjithashtu kanë përgaditur edhe tre volume Videokasetash me mësimet e tyre... 

21. "Kur'ani i shenjtë" (me komentim) Përkthye prej Muhamed Zekeria Khan. Publikuar nga: Islam International Publications Ltd. Islamabad 1990. Ajeti Nr# 10 nga sureja AL-KIAMAH, faqe 818. 

22. Po Aty, Fusnota Nr# 1245, Faqe 818. 

23. Po Aty, Ajeti 5, Fusnota 16, Faqe 5 

24. Po Aty, Ajeti 21, Fusnota 930 dhe 931, Faqe 596. 

25. Po Aty, Ajeti 76, Fusnota 1141, Faqe 747. 

26. Po Aty, Ajeti 12, Fusnota 1261, Faqe 826. 

27. Për të takur djallëzi dhe marrëzira të tilla të ngjajshme, shih veprat e Mirza Gulham Ahmadit, të cilat mund të gjejsh në Qendrën e ahmedive në New York në adresën: 86-71 Palo Alto Street, Holliswood NY 11423. 

28. "Preporod" 1975 

29. ZIKR AL HAKIM Nr# 2, ,Faqe 24 (15 janar 1935 

30. AINA-I SADAQAT Faqe 35, Op. Cit në QADYIANI MAHZAB 

31. QADIANISM - A CRITICAL STUDY 

32. Mirza Gulham Ahmadi vdiq në Lahore të Pakistanit më 20 maj 1908. 

33. "Ajete të zgjedhura të Kur'anit të shenjtë", publikuar nga Islam International publications; Islamabad 1989. 

34. "Mësimi ynë", Islamabad 1989, faqe 13. 

35. Nga biseda me imamin e Qendrës së sektit Ahmedia në Islam (Baitul Zafar). 

36. "Mësimi ynë", Islamabad 1989; faqe 8 

37. Nga sekti i Ahmedive, broshure e libra të shumta janë shtypë e përhapë edhe në gjuhën shqipe, të përkthyera nga Muhamed Zekeria Khan, është Pakistanez, icili ka krye fakultetin e gjuhës dhe letërsisë Shqipe në Prishtinë. Ai gjithashtu ka përkthyer edhe Kur'anin me komentimin "famoz" të Gulham Ahmadit. Prandaj lexuesi duhet të ketë vemendjen kur të lexojë këto përkthime...

Muamedi a.s

Jusuf el Kardavi

Ebu Shejma

Hadithe

Dijetaret Musliman

Kuorizitete

Tema te Ndryshme

Civilizim

Gjeografi Islame