BIOGRAFIA E SHEJH KARDAVIT
1.
Dr. Jusuf el-Kardavi u lind me 09.09.1926 nė fshatin Safet Turab,
Mehale el Kubra, Republika Arabe e Egjiptit, nė njė fshat me traditė
tė lashtė dhe rėndėsi tė madhe nė Islam, pasiqė aty vdiq Abdullah bin
el Harith bin Xhez-i el Zubejdij, sahabiju i fundit i cili vdiq dhe u
varros nė Egjipt, siē transmeton Hafidh bin Haxheri dhe tė tjerėt.
Kardavi qysh nė fėmijėri dallohej me talentin e veēantė qė posedonte,
saqė para moshės dhjetė vjeēare i mėsoi tė gjitha rregullat e
texhvidit dhe e mėsoi edhe Kuranin pėrmendėsh (u bė hafiz i Kuranit).
Pastaj u regjistrua nė institutet e Az-harit, ku e kreu shkollėn
fillore dhe atė tė mesme, dhe ku gjithmonė ishte ndėr studentėt mė tė
mirė dhe mė tė dalluar. Edhe pse u burgos nė rethanat e atėhershme, ai
prapseprapė u radhit i dyti nė nivel shtetėror nga shkollat e mesme.
Mė vonė u regjistrua nė fakultetin e usuludinit nė Univerzitetin e Al-Az-harit,
ku edhe diplomoi nė vitin shkollor 1952/53, dhe ishte studenti mė i
mirė nė gjeneratėn e cila diplomoi atė vit, me ērast numri i
studentėve ishte 180.
Nė vitin 1954 mori diplomė nga fakulteti i gjuhės arabe, ku edhe
arriti diplomė internacionale me tė drejtė mėsimi, me ērast ishte
studenti mė i dalluar nga 500 tė diplomuar atė vit nė tre fakultetet e
Az-harit.
Nė vitin 1958 mori diplomė edhe nga Instituti pėr studimet e larta, nė
degėn - Gjuha arabe dhe letėrsia.
Nė vitin 1960 i vazhdoi studimet e larta parapėrgaditore (magjistraturė),
dhe me sukses arriti tė diplomojė nė fakultetin e usuludinit -
drejtimi Shkenca e Kuranit she Sunnetit.
Nė vitin 1973 nė tė njėjtin fakultet e mbrojti temėn e doktoraturės me
titull: Zeqati dhe ndikimi i tij nė zgjidhjen e problemeve shoqėrore
(sociale).
Punėt zyrtare (administrative)
Dr. Jusuf el-Kardavi punoi njė kohė si ligjėrues dhe mėsues nėpėr
xhami, pastaj si pėrgjegjės (drejtor) nė Institutin El-Eimeh, i cili
funksiononte nėn kompetencat e ministrisė sė vakėfit nė Egjipt. Pastaj
punoi edhe nė univerzitetin Al-Azhar, si drejtues i zyrės pėr kulturėn
Islame, ku ishte pėrgjegjės pėr literaturėn islame dhe botimet e saja,
si dhe mbikqyrės i drejtorisė sė Daves.
Nė vitin 1961 u emėrua drejtor i Institutit tė mesėm islam nė Katar,
ku me punėn e tij tė palodhshme arriti ta bėjė njė pėrmbledhje nga e
kaluara e dobishme islame dhe reformat e nevojshme nė pėrputhshmėri me
realitetin islam.
Nė vitin 1973 nė universitetin e Katarit e themeloi fakultetin
pedagogjik pėr meshkuj dhe atė pėr femra, ku edhe e hapi degėn pėr
studime Islame dhe u caktua si pėrgjegjės i saj.
Nė vitin 1977 e hapi fakultetin e studimeve Islame dhe fakultetin e
sheriatit nė Universitetin e Katarit, ku edhe u emėrua si dekan deri
nė pėrfundim tė vitit akademik universitar 1989/1990. Poashtu ishte
edhe themelues dhe drejtor i Qendrės pėr studime rreth Sunnetit dhe
biografisė sė Muhammedit sal-lall-llahu alejhi ve selem nė
universitetin e Katarit, ku edhe punon tani.
Nė vitin akademik 1990/1991 u dėrgua nė Algjeri, qė ti udhėheqė
komisionet e instituteve shkencore tė universiteteve dhe institutet e
studimeve tė larta.
Nė vitin 1991e fitoi ēmimin e lartė tė Bankės Islame, pėr zhvillimin e
ekonomisė Islame, kurse nė vitin 1993 e fitoi ēmimin Mbreti Fejsall,
pėr angazhimin dhe pjesėmarrjen e tij nė studimet dhe analizat Islame.
Ishte fitues edhe i ēmimit Dhuntia Shkencore, qė jepej nga rektori i
universitetit islamik botėror nė Malezi, nė vitin 1996.
Fitoi edhe ēmimin e Sultan Hasan el Belkije (mbreti i Brunejit), pėr
Fikėh el Islamijj.
Angazhimi dhe aktiviteti i tij nė shėrbim tė Islamit
Doktor Jusuf el-Kardavi ėshtė njėri nga dijetarėt bashkėkohorė Islam,
i shquar dhe i mirėnjohur nė mbarė botėn Islame, i cili gjendet
pothuajse nė tė gjitha lėmitė: nė shkencė, dave, mendim tė lirė,
xhihad etj. Pothuajse ēdo musliman ka lexuar ndonjė nga librat e tij,
broshurat, letrat, materialet, fetvatė, ose ka dėgjuar ligjeratė,
hutbe, mėsim, pėrgjigje, nė shkollė, institut, fakultet, xhami, klub,
radio, televizion etj. Aktiviteti i tij nuk pėrcaktohet nė njė drejtim
dhe nė njė lėmi, por ai e ka zhvilluar aktivitetin e vet nė tė gjitha
drejtimet e nevojshme, ku edhe sot janė tė shėnuara shenjat qė
tregojnė pėr personalitetin e tij.
Do tė orvatemi tė hedhim njė pasqyrė nė lėmitė mė me rėndėsi:
1. Lėmia e botimeve shkencore
2. Lėmia e Daves dhe udhėzimit
3. Lėmia e Fikhut dhe fetvave
4. Lėmia e konferencave dhe seminareve
5. Lėmia e vizitave dhe ligjėratave
6. Pjesėmarrja e tij si anėtarė nė senat dhe shoqata
7. Lėmia e ekonomisė Islame
8. Pjesėmarrja e tij nė zgjidhjen e problemeve shoqėrore
9. Nė rizgjimin e muslimanėve
10. Lėmitė e lėvizjeve dhe xhihadi
Literatura Islame dhe botimet e ndryshme konsiderohen fama mė e madhe
me tė cilėn dallohet Jusuf el Kardavi. Ai ėshtė shkrimtarė (dijetarė)
recenzues, siē e cilėsoi Ebu El-Hasan el-Nedevijj nė librin e tij, ku
e tregoi peshėn, rėndėsinė dhe ndikimin e tij nė botėn islame; nė tė
njėjtin tretman e trajtoi edhe dijetari i famshėm, shejh Abdulaziz Bin
Baz. Ēdo analitik i botimeve, librave dhe analizave tė tij e vėrteton
tezėn (mendimin) se ai ėshtė njė mendimtarė i pazėvėndėsueshėm dhe qė
nuk pėrsėritet, dhe as qė mund tė emitohet nga tė tjerėt. Ai nuk
shqyrton njė problematikė, nėse nuk paraqet diēka tė re nė domethėnien
e saj apo rreth saj, apo pėrmirėsim (korigjim) tė njė botkuptimi (ideje),
apo plasim (prezentim) tė njė mendimi tė ri, ose qartėsim tė
paqartėsive, ose shpjegimin e gjėrave tė pėrgjithshme (universale) dhe
klasifikimin e tyre, ose prezentimin e urtėsive (hikmeteve) rreth
ēėshtjeve, dhe tė ngjajshme.
Doktor Jusuf el-Kardavi nė thesarin e tij tė literaturės islame, nė
lėmi tė ndryshme tė kulturės islame, numėron mbi 50 libra, tė cilat u
pranuan me respekt nga dijetarėt nė botėn islame, u ribotuan disa herė
nė gjuhėn arabe dhe u pėrkthyen nė gjuhėt e ndryshme botėrore |
2.
Kėta
libra karakterizohen me disa veēori:
1. Nė
esencė mbėshteten nė prezentimin e vlerave fundamentale islame, tė bazuara
nė librin e All-llahut, Kuranin dhe nė sunnetin dhe traditėn e tė parėve,
duke mos harruar kohėn nė tė cilėn jetojmė, duke e bashkuar tė kaluarėn dhe
tė tashmen.
2.
Bėjnė bashkimin mes zbulimeve (hulumtimeve) shkencore, meditimit ideor dhe
orientimit reformues.
3.
Largimi nga emitimi dhe ndjekja e ideologjive tė eksportuara nga Perėndimi
ose Lindja dhe radikalizmi i medhhebeve.
4.
Ndarja e radikalizmit dhe reformės sė tepruar, duke ndjekur vijėn e mesit si
lehtėsim.
5. Nė
librat e tij vėrehet mėnyra e mirėnjohur e shkrimit, e lehtė, dhe e
pranueshme. Ky ėshtė stili i njė dijetari dhe letrari me vision tė gjerė
dhe tė fortė.
6. Me
tė gjitha forcat i luftoi idetė shkatėrrimtare qė vinin nga jashtė, dhe
falsifikimet e devijimet nga brenda; u pėrqėndrua nė idetė burimore islame
dhe favorizonte mesin nga dy grupet: radikalistėt dhe reformatorėt e tepruar.
7. Nė
librat, nė ligjėratat, derset dhe fjalimet e tij vėrehet sinqeriteti dhe
fjala e lirė. Tė gjithė dijetarėt janė tė mendimit se botimet e tij
prezentojnė precizitetin e fakihut, shkėlqimin e poetit, lirinė e fjalės tė
daiut (thirrėsit islam) dhe pikpamjet e reformatorit.
Krahas
librave shkencore, figurojnė edhe librat me karakter letrar, si pėr shembull
drama Dijetari dhe zullumqari, e cila prezenton vendosshmėrinė e Seid bin
Xhubejrit dhe zullumin e Haxhxhaxhit.
Poashtu, ekzistojnė edhe botime tjera tė kėtij autori, tė cilat i pėrgatiti
pėr ministrinė e arsimit nė Katar, pėr institutet fetare-islame nė veēanti.
Janė mbi 20 libra qė mėsohen nė shkollat tė cilat janė nėn mbikqyrje tė
ministrisė sė arsimit. Ato pėrmbledhin shkencat e hadithit, tefsirit,
akaidit, fikhut, lėndėt shoqėrore, filozofinė, ahlakun, shkencat islame nė
pėrgjithėsi, si dhe disa analiza, studime, tema tė ndryshme dhe kritika
nėpėr revista-gazeta.
Prej
kėtyre librave veēojmė:
1.
Hallalli dhe Harami nė Islam.
E
shkruajti kėtė libėr me autorizimin e dijetarėve tė Az-harit, nė kohėn e
udhėheqėsit tė madh Mahmud Sheltut, dhe nėn mbikqyrjen e drejtorisė sė
pėrgjithshme pėr kulturėn islame, tė drejtuar nga doktor Muhammed el Behij,
dhe komisionit tė veēantė. Ky libėr me njė shpejtėsi tė madhe u shpėrnda
nėpėr botėn arabe - islame, dhe u pranua me zemėrgjėrėsi nga dijetarė tė
ndryshėm. Siē thotė Mustafa Zerka: Ėshtė obligative qė ky libėr tė gjendet
nė mesin e ēdo familje muslimane, apo siē thotė Muhammed el Mubarek: Ky
ėshtė libri mė i mirė dhe mė i qėlluar nė kėtė lėmi, kurse Ali Tantavi ua
mėsonte kėtė libėr nxėnėsve nė fakultetin pedagogjik nė Meke.
Dijetari i njohur islam, Nasirudin Albani e bėri korrigjimin e haditheve, me
ērast tregoi njė interesim tė veēantė, kurse edhe akademia e studimeve
islame nė dy universitetet e Pakistanit, nė Penxhab dhe Karaēi i dha njė
vlerėsim jashtėzakonisht tė madh.
Nė
fillim tė viteve tė gjashtėdhjeta, studiuesja doktor Xhemile Shevket e bėri
njė analizė dhe njė studim tė veēantė rreth kėtij libri, duke e konsideruar
si metodė e re e studimit nė fikhun islam. Pėrmes kėtij studimi ajo e
mbrojti temėn e magjistraturės nė universitetin e Penxhabit, ku si mentor e
kishte tė pėrcaktuar Alaudin Sadikin, rektorin e universitetit.
Ky
libėr u ribotua mbi 40 herė nė gjuhėn arabe, nga shtėpi tė ndryshme botuese
nė Egjipt, Liban, Kuvajt, Algjeri, Maroko, Amerikė etj. Pati edhe botime
tjera qė u realizuan pa lejen e autorit, e tė cilat vėshtirė se mund tė
numėrohen. Ky libėr u pėrkthye nė gjuhė tė ndryshme tė botės, edhe atė:
anglisht, gjermanisht, urdisht, turqisht, persisht, malejzisht, indonesisht,
spanjolisht, kinezisht, shqip, etj.
2.
Fikhu Zekat
Ky
libėr ėshtė njė studim i zgjeruar me analiza dhe konkluza rreth hukmeve tė
zekatit, fshehtėsive dhe ndikimit tė tij nė pėrmirėsimin e situatės
ekonomike, socialo-shoqėrore nė dritėn e Kuranit dhe Sunnetit, dhe
konsiderohet si punim mė i shquar dhe i pazėvendėsueshėm shkencor nė kohėn
tonė. Tė specializuarit nė kėtė lėmi dėshmojnė se nuk ka libėr tjetėr apo tė
ngjajshėm, qė ėshtė botuar nė literaturėn islame, e qė mund tė krahasohet
apo tė rangohet me kėtė libėr.
Halil
Hamidi tregon se Ebu Ala el Mevdudi ka thėnė: Ky ėshtė libri i shekullit nė
fikh. Kurse Muhammed el-Mubarek nė parathėnien e librit tė tij me titull
Ekonomia thotė: Ky ėshtė njė libėr qė rrallė herė mund tė pėrsėritet nė
kolekcionin e fikhut, dhe konsiderohet si punė e madhe dhe e
pazėvėndesueshme nė kėtė lėmi.
Instituti pėr hulumtime ekonomike islame pranė universitetit Mbreti
Abdulaziz nė Xhede, e mori pėrgjegjėsinė pėr pėrkthimin e kėtij libri nė
gjuhėn angleze, gjė tė cilėn edhe e realizoi. Poashtu ky libėr u pėrkthye
edhe nė gjuhėn urde, turke dhe indoneziane, si dhe nė disa gjuhė tjera.
Librat
e Kardaviut zgjodhėn njė sėrė problemesh me tė cilat preokupohej muslimani
bashkėkohorė, e poashtu ishin edhe njė mbėshtetje e logjikshme pėr problemet
ideologjike qė plasoheshin nė rradhėt e muslimanėve nga armiqtė e jashtėm
dhe tė brendshėm. Ajo u tregua edhe mė e fortė kur tė majtėt arab
proklamonin atė qė e quanin atėherė domosdoshmėria e zgjedhjes socialiste,
prej tė cilės doli Konventa egjiptase, qė disa tė tjerė e quanin
fletushka e revolucionit. Ishte Kardavi ai qė i sulmoi kėto ideologji tė
rrezikshme qė vinin nga e majta socialiste, edhe atė me librin e tij nė tre
vėllime: Domosdoshmėria e zgjedhjes Islame.
Kur
ndodhi disfata, mė 05.06.1967, e cila u quajt Mposhtje, disa analitikė tė
asaj kohe e plasuan mendimin se feja (Islami) qėndron pas humbjes
(Mposhtjes), kurse Kardaviu e nxori menjėherė librin e tij Mėsimet e
disfatės sė dytė, i cili pėr njė kohė tė shkurtė u bė libri mė i kėrkuar
nėpėr librari.
Nė
luftėn pėr Praktikimin e sistemit Islam, ose nė betejėn Islami dhe
sekularizmi e cila u bė aktuale nė vitet e fundit, kur u ngritėn lartė
zėrat e popullatės e cila kėrkonte qė sistemi shtetėror tė funksionojė sipas
sistemit tė sheriatit (sistem islam), dolėn nė skenė sekularistėt, tė cilėt
e refuzonin dhe e luftonin me tė gjitha mjetet kėtė ide, duke e shfrytėzuar
edhe njė pjesė tė konsiderueshme tė mjeteve tė informimit pėr propagandat e
tyre, duke i zbukuruar ide e tyre sekulariste, edhe pse ishin tė dyshimta
dhe shkatėrrimtare. Ishte zėri i ndėrgjegjės sė pastėrt i Kardaviut qė u
kundėrvihej atyre dhe i luftonte ata, e, nė kėtė kontest, nė veēanti vlen tė
pėrmendet Seminari Historik tė cilin e organizoi sindikata e mjekėve
egjiptas, qė u mbajt nė Dar al Hikmeh, ku islamistėt i pėrfaqėsonin
Gazaliu dhe Kardaviu. Ky seminar ishte ndodhia mė e rėndėsishme e asaj kohe,
tė cilės iu kushtua njė interes jashtėzakonisht i madh. Si rezultat i kėtij
seminari doli nė shtyp libri Islami dhe sekularizmi ballė pėr ballė, nė tė
cilin u jepet pėrgjigje adekuate sekularistėve egjiptas nė krye me Fuad
Zekerijanė dhe tė tjerėt, ku u hodhėn poshtė tė gjitha thirrjet dhe
spekulimet e tyre tė dyshimta, me argumente tė shėndosha shkencoro-logjike.
Nė njė
luftė tjetėr nė lidhje me lejimin e kamatės prej bankave, llogaritė dhe
librezat e kursimit, zėri i tij ishte mė i buēitshmi dhe mė i forti qė iu
kundėrvu lejuesve tė kamatės bankiere. Kardavi, si produkt tė kėtij mendimi
nxorri librin Faideja e bankave ėshtė kamatė e ndaluar.
Lėmia
e fikhut dhe fetvasė
Kontribut tė shquar Kardaviu ka dhėnė edhe nė lėminė e fikhut dhe fetvasė.
Atij nė ēdo tribunė, ligjeratė apo seminar ku prezenton i parashtrohen njė
numėr i madh i pyetjeve nga tematika tė ndryshme islame dhe kėrkojnė
pėrgjigje prej tij, pėrgjigje tė cilat hasin nė pranim tė ngrohtė tek masa e
thjeshtė dhe intelektualėt muslimanė, sepse ato pėrmbajnė pikėpamje
shkencore, forcėn e pranimit dhe bindjes, duke e ndjekur rrugėn e mesit,
pėrgjigje tė cilat sot janė shndėruar nė enciklopedi pėr shumicėn e
muslimanėve nė botėn islame dhe jashtė saj.
Stilin
e fetvave e prezentoi nė parathėnien e librit tė tij Fetvatė bashkėkohore,
nė vėllimin e parė. Kėtė e qartėsoi nė fletushkėn (librin) Fetvaja mes
regullės, ku i shfaqi rėshqitjet dhe devijimet e disa individėve, duke e
argumentuar kėtė me shembuj dhe argumente. Domethėnia e kėtij stili
ndėrtohet nė lehtėsimin e gjėrave dhe qartėsimin e tė paqartave; duke u
mbėshtetur nė argumentet logjistike dhe tė shėndosha; duke u larguar nga
emitimi e radikalizmi dhe duke sugjeruar nė dobitė qė rrjedhin nga shkollat
juridike (medhhebet) ekzistuese; nė komunikim me njerėzit nė gjuhėn e kohės,
duke i shfrytėzuar mirėsitė, dobitė e duke u larguar nga dėmet; duke ndjekur
rrugėn e mesit dhe drejtėsisė.
Ky
stil kompletohet dhe bėhet mė i pėrsosur nė librin e tij: Ixhtihadi nė
Islam dhe pikėpamjet analitike nė ixhtihadin bashkėkohorė. Nė kėtė libėr ai
i shpalosi rėshqitjet (gabimet - devijimet) e ixhtihadit bashkėkohor, duke i
shfaqur (prezentuar) rregullat e nevojshme, shenjat dhe mekanizmat e
ixhtihadit bashkėkohorė produktiv e real. Ishte i kujdesshėm dhe vigjilent
nė realizimin e kėtyre rregullave (principeve) nė shkencat e fikhut, si pėr
shembull nė librat Hallalli dhe Harami, Fikhu Zekat, Jo muslimanėt nė
shoqėrinė islame, Fikhu Sijam, libra kėto qė kanė rėndėsi tė madhe dhe
tė cilat luajtėn rol tė madh nė lehtėsimin e tė kuptuarit tė fikhut.
Lėmia
e Daves dhe udhėzimit
Doktor
Kardavi nė karrierėn e tij zhvilloi aktivitete nga mė tė ndryshmet: nga puna
akademike, administrative, kulturore, nga lėmia e fikhut dhe fetvasė, nė
gjuhė dhe letėrsi, poezi, etj. Por ai nė rend tė parė ėshtė njeri i daves;
daveja ėshtė mishi, shpirti dhe gjaku i tij. Ajo ėshtė lėmia sė cilės i
kushton rėndėsi mė tė madhe, sepse atė e filloi qysh prej ditėve tė para
rinore, kur ishte nxėnės nė shkollėn fillore, prej kur ishte nxėnės nė
institutin TANTA, nė moshėn 16 vjeēare. Pra, zanafilla e tij ishte
vendlindja e tij, e deri nė lindje dhe perėndim tė rruzullit tokėsor.
Nė
kėtė mision ai ka minbere tė shumta:
Minberi natyror historik nė thirrje nė rrugėn e All-llahut tė madhėrishėm,
qė janė xhamija, derset, ligjeratat dhe mėsimet.
Derisa
ishte student nė fakultetin e usulidinit, ai ishte edhe ligjerues nė njė
xhami nė qytetin Mehale Kubra, i njohur si qytet industrial nė Egjipt.
Ishte
imam i mijėrave njerėzve pėr namazin e xhumasė nė xhaminė e njohur
Alehtaha, tė cilėn popullata e njihnin me emrin Xhamia e sheik Jusufit,
ku, prej numrit tė madh tė popullatės qė prezentonte, pėrgjegjėsit e xhamisė
u detyruan ta zmadhojnė atė dhe ta bėjnė disa katėshe.
Pas
daljes nga burgu, nė vitin 1956, Ministria e Vakėfit e pėrcaktoi atė si
ligjėrues nė xhaminė El-Zemalik nė Kajro. Ai e kreu kėtė detyrė derisa u
ndalua nga puna me urdhėr tė Xhemal Abdun Naserit.
Kur u
punėsua nė Katar, nė vitin 1961, ai e caktoi xhaminė si mjetin dhe vendin
prej nga e fillonte aktivitetin e tij si ligjerues, udhėzues, mėsues. Kėtė
mision e vazhdoi deri nė ditėn e sodit, si ligjėrues, nė ditėn e xhuma, nė
xhaminė Omer bin Hattab, ligjėrata e tė cilit transmetohet drejtpėrdrejtė
nė televizionin e Katarit.
Nga
aktivitetet e Kardaviut:
Mėsimet javore pas namazit tė xhumasė, mbrėmja e ditės sė hėnė pėr ēdo javė
dhe mėsimet e rregullta tė ramazanit.
Nė
mjetet e informimit ai e bėri minberin e tij; mban ligjėrata, mėsime dhe
programe tė rregullta nė radio dhe televizion, duke pėrfshirė kėtu: tefsirin
e Kuranit, shkencat e hadithit, si dhe pėrgjigjet nė pyetjet qė i drejtohen
atij nga muslimanėt dhe muslimanet, nga jeta e pėrgjithshme dhe rreth
Islamit.
Radio
Katari, qė nga fillimi i emitimit tė programeve tė para, e kishte programin
me titull Drita dhe udhėzimi, qė udhėhiqej nga Kardaviu, edhe atė disa
vite me rradhė, derisa vet Kardaviu, pėr shkak tė angazhimeve tė mėdha, e
ndėrpreu emitimin e tij.
Programin tjetėr me titull Udhėzimi Islam, ēdo mbrėmje tė ditės sė xhuma,
e filloi me televizionin e Katarit, tė cilin e vazhdon edhe sot. Ky program
ndiqet me vėmendje tė madhe nė Katar, Emiratet e Bashkuara Arabe dhe nė
pjesėn lindore tė Arabisė Saudite. Ky ėshtė programi mė i shikuar, ngase aty
prezentohet njė stil i veēantė i studimeve islame, analizave, daves,
fetvave dhe njohurive tjera tė ndryshme.
Krahas
mjeteve tė informimit, atyre qė dėgjohen dhe shikohen, aktiviteti i tij
shtrihet edhe nė shtypin e pėrditshėm. Temat e tij i vėrshuan pothuajse tė
gjitha revistat dhe gazetat islame: El-Ez-her, Nur-Al Islam, Minber
Al-Islam, Dave, qė dalin nė Kajro, pastaj revista Hadare al Islam nė
Damask, Vaajul Islami dhe El Baathul Islami nė Indi, El Daave nė
Rijad, El Dedha dhe El-Ummetu nė Katar, Menarul Islam nė Ebu Dhabij,
El Muslim el Muasir nė Liban dhe tė tjera.
Krahas
gjithė kėsaj qė prezentuam, ai ėshtė i pranishėm nė mesin e muslimanėve edhe
me shkrimet dhe botimet e tij, me tribunat dhe seminaret e ndryshme ku ka
prezentuar qėndrimet e tija rreth ēėshtjeve tė ndryshme tė Islamit.
3
Nuk ka
dyshim se Kardavi ėshtė njė thirrės i pazėvendėsueshėm nė Islam, njė
personalitet i veēantė nė mesin e dijetarėve islam, njė personalitet i fortė
dhe i dalluar, me njė stil tė veēantė tė dijetarit bashkėkohorė i cili e
gjenė rrugėn e vėrtetė dhe tė sigurtė pėr tė depėrtuar nė thellėsitė e
zemrave tė muslimanėve.
Ai
dallohet me forcėn e tė kuptuarit nga masa popullore dhe bindjen e thellė
tek njerėzit e ngritur (intelektualėt).
Ai
dallohet me forcėn e komunikimit me logjikėn e shėndoshė dhe kaplimin e
emocioneve.
Ai
dallohet me forcėn e prezentimit tė tė kaluarės dhe pėrfitimin (dobitė) nga
shkenca dhe kultura bashkėkohore nė pėrgjithėsi.
Ai
dallohet me forcėn e kombinimit mes daves nė aspektin teorik, punės
(aktivitetit) organizative dhe flijuese pėr hirė tė Islamit.
Ai
dallohet me lidhshmėrinė e bindjes fetare individuale me preokupimet e
popullatės islame dhe ēėshtjet e mėdha e vendimtare.
Ai
dallohet me lidhjen qė e prezenton mes daves dhe fikhut, mes fikhut dhe
daves, saqė nuk vėren asnjė dallim mes fakihut dhe daisė.
Nė
pėrgjithėsi mund tė themi se ai ėshtė dijetar i pazėvendėsueshėm nė tė
gjitha lėmitė.
Lėmia e konferencave dhe
seminareve shkencore
Nga
aktivitetet e rėndėsishme tė Kardaviut janė edhe organizimi apo pjesėmarrja
e tij nė simpoziume, seminare dhe konferenca tė ndryshme. Ai ishte aq i
pranishėm nė kėto organizime, saqė nuk organizohej konferencė, simpozium,
seminar apo tribunė rreth mendimit islam ose me tematikė tė thirrjes nė
Islam, e tė mos jetė aty prezent Kardaviu, nė shenjė respekti dhe nderi pėr
kontributin e tij, si dhe rėndėsinė dhe pozitėn e meritur nė mesin e
dijetarėve islam. Ai prezentonte nė tė gjitha kėto tubime, pėrkundėr faktit
se ishte tepėr i angazhuar, por kujdesi i tij pėr zhvillimin e Islamit, dhe
dėshira e flaktė qė Islami tė depėrtojė nė zemrat e njerėzve e obligonte atė
pėr njė gjė tė tillė. Ai gjithmonė zgjonte kureshtje tė madhe te
pjesmarrėsit dhe prezenca e tij u jepte njė karakter tė veēantė kėtyre
tubimeve. Nga kėto konferenca veēojmė:
Konferenca e parė botėrore pėr ekonominė Islame, nėn mbikqyrjen e
universitetit El Melik Abdulaziz nė Meke.
Konferenca e parė botėrore pėr pėrgatitjen e thirrėsve nė Islam dhe paisja e
tyre me mekanizmat e duhur tė daves, nėn patronatin e universitetit islamik
nė Medine.
Konferenca e parė botėrore pėr shkencat e fikhut islam nė Rijad, nėn
patronatin e universitetin El - Iman Muhamed bin Saud el Islamije.
Konferenca e dytė botėrore pėr pėrgatitjen e thirrėsve nė Islam dhe pajisja
e tyre me mekanizmat e duhura tė daves, nėn mbikqyrjen e universitetit
islamik nė Medine.
Konferenca e parė botėrore pėr mbrojtje nga alkoolizmi, narkomania dhe
duhani, nėn patronatin e Universitetit islamik nė Medine.
Karvani i seminarit tė dijetarėve (ulemasė) nė qytetin Kahno nė Indi, qė u
organizua nga dijetarėt islam nė bashkėpunim me shtėpinė botuese El -
Mesfejn nė qytetin Adham Kerah nė Indi, me titull Islami dhe
Orientalistėt.
Konferenca e Sunnetit dhe historiografisė sė Muhammedit sal-lall-llahu
alejhi ve selem, qė u organizua nė shumė shtete.
Nė
konferencėn qė u mbajt nė Katar u zgjodh si zėvendėskryetar.
Seminari Legjislatura Islame nė Libi.
Konferenca nė Institutin pėr hulumtime islame nė Kajro.
Konferencat e bankave (sistemit bankar islam) Islame nė Dubai, Kuvajt,
Stamboll etj.
Konferenca Ekonomia islame nė fushėn e praktikės nė Ebu Dhabij.
Seminari Organizata Islame pėr shkencat medicinale nė Kuvajt, Seminaret e
Zekatit nė Kuvajt, Konferenca e Lidhjes sė Universiteteve Islame nė Kajro
e tė tjera. Konferenca e Institutit mbretėror pėr hulumtimet e civilizimit
islam nė Jordan, takimet e mendimtarėve islam nė Algjer, seminari pėr
rizgjimin Islam dhe preokupimet e shtetit arab nė Aman, konferenca Islami
dhe Medicina nė Kajro, si dhe disa punime tė shumta.
Lėmia e tribunave dhe
vizitave universitare
Dr.
Kardavi ėshtė gjithmonė i kėrkuar nga udhėheqėsitė dhe studentėt e
universiteteve tė ndryshme. Atij i ėshtė bėrė ftesė qė tė mbajė ligjerata
dhe tribuna nga studentėt, por edhe nga kolegjiumi i profesorėve, e
ndonjėherė edhe nga tė dy palėt bashkėrisht, edhe atė nė disa universitete
arabe dhe islamike, si pėr shembull nė universitetet egjiptase:
Al-Az-hari, Ajni Shems, Iskenderije, El-Mensura dhe Asijut, pastaj
nga universiteti Al-Hartum dhe universiteti Islamik Um Derman nė Sudan,
nga universiteti Islamik nė Medine, nė Arabinė Saudite, nė tė cilin nė disa
mandate ishte edhe anėtar i senatit, nga universiteti Mbreti Abdul-Aziz nė
Xhed-de, universiteti Al-Dhahran pėr derivatet e naftės dhe pasurive tjera
natyrore, universiteti Mbreti Fejsall nė Demam, universiteti Mbreti Saud
nė Rijad, nga universiteti El Kuvajt nė Kuvajt, universiteti i Emirateve
tė bashkuara Arabe nė Ajin, universiteti El-Halixh nė Bahrejn,
universiteti Jordanez dhe universiteti Aljarmouk nė Jordan, universiteti
Muhammed el Hamis nė Rabat, universiteti Kadi el Ajash nė Merakish -
Maroko, universiteti Sanaa nė Jemen, universiteti El Emir AbdulKadėr nė
Kosantina dhe disa universitete tjera tė Algjerit, nga universiteti Islamik
botėrorė nė Islamabad, universiteti El-Benxhab nė Lahore, universiteti El
Melaju dhe universiteti Islamik botėror nė Malejzi, universiteti Ahmedo
Bel-Lelu nė Nigeri, universiteti Ibėn Haldun nė Indonezi, universiteti
Mendnan nė Filipinėn Jugore, nga disa universitete nė Japoni dhe nė Korenė
Jugore, si dhe nga disa qendra dhe institute shkencore, si pėr shembull:
-
Qendra pėr studime ekonomike islame nė Xhed-de
-
Instituti ekonomik Islam nė Kajro
-
Qendra pėr studime islame Mbreti Fejsal nė Rijad
-
Instituti i lartė i mendimit islam nė Amerikė
-
Klubi letrar nė Meke
-
Klubi kulturor nė Mbretėrinė e Omanit
Krahas
kėsaj, Dr. Kardaviu vizitoi njė numėr tė madh tė shteteve arabe dhe Islame
nė Azi dhe Afrikė, si dhe shumė qendra dhe bashkėsi islame qė pėrbėhen nga
pakicat islame nė Europė, dy Amerikat dhe Australi, ku mbajti takime,
ligjerata, tribuna dhe seminare tė shumta tė cilat u pritėn me zemėrgjėrėsi
dhe patėn ndikim tė madh nė veēanti te rinia.
Anėtarėsia nė
asociacione dhe bashkėsi tė ndryshme:
Duke u
mbėshtetur nė autoritetin qė e gėzon Kardaviu nė rradhėt e popullatės islame
dhe dijetarėve islam, ai nė disa mandate ishte anėtarė nė Mexhlise,
bashkėsi, qendra, asociacione tė ndryshme shkencore, edukativo-arsimore,
ekonomike, shoqėrore dhe tė daves.
Ai
ėshtė anėtar nė njė asociacion tė lartė pėr edukim nė Katar, anėtar i
kolegjiumit (komisionit) pėr fetva nė Katar, kryetar i komisionit pėr
kontrolin islam nė bankėn islame Katar, nė bankėn internacionale islame nė
Katar, nė bankėn islame Fejsal nė Bahrejn dhe Karaēi, nė bankėn El Tekva
nė Zvicėr, anėtar i bashkėsisė sė njerėzve eminent tė Organizatės sė thirjes
(daves) islame nė Afrikė me seli nė Kartum, anėtar i qendrės sė fikhut
islam nėn mbikqyrjen e organizatės Rabita El Alemul Islamij nė Meke, ekspert
i qendrės sė fikhut nėn kompetencat e organizatės sė konferencės islamike nė
Xhede, anėtar i senatit tė universitetit islamik botėror nė Islamabad,
anėtar i senatit tė qendrės pėr studime islame nė Oksford, anėtar i Lidhjes
sė letėrsisė Islame nė Kehnou nė Indi, anėtar themelues i organizatės pėr
ekonominė islame nė Kajro, anėtar i zyrės nė qendrėn pėr analizat e
kontributit tė muslimanėve nė civilizim nė Katar, zėvendės i kryetarit tė
asociacionit botėror islam pėr zekat nė Kuvajt, anėtar i institutit
mbretėror pėr hulumtime rreth kulturės islame nė AlulBejt nė Jordani dhe
anėtar themelues i shoqatės humanitare botėrore islamike nė Kuvajt.
Lėmia (sfera) e
ekonomisė Islame
Dr.
Kardavi kujdes tė veēantė gjithmonė i ka kushtuar edhe aspektit ekonomik nė
Islam, edhe atė teoretikisht dhe praktikisht.
Nė aspektin teorik:
Ai ka mbajtur njė numėr tė madh tė ligjėratave, mėsime dhe seminare pėr
aspektin ekonomik nė Islam, si dhe ka botuar njė numėr tė madh tė librave nė
kėtė lėmi, libra qė janė mjaft tė njohura nė botėn arabe - islame, si pėr
shembull librat: Fikhul Zekat, Problemi i varfėrisė dhe si e
zgjodhi Islami atė, Si funksionojnė bankat islame, Faideja
e bankave ėshtė kamatė e ndaluar.
Nė
praktikė: Ai e mbėshteti themelimin e bankave islame dhe e pėrkrahi sistemin
bankiar para se tė themelohet, ndihmoi nė funksionimin e Unionin
ndėrkombėtar tė bankave Islame, ku edhe sot ėshtė anėtar dhe ekspert.
Pėr
disa vite ishte kėshilltarė pėr ēėshtjet islame nė bankėn e parė islame
Banka Islame e Dubait, pastaj ishte edhe anėtar i kryesisė qendrore pėr
kontrollin islam nė arkėn e pasurisė islame nė Gjenevė, nė kompaninė pėr
kursime Raxhimi nė Arabinė Saudike, kurse poashtu ishte kryetar i grupit
tė ekspertėve islam nė kėto banka: Banka Islame e Katarit nė Doha, Banka
ndėrkombėtare Islame e Katarit, Banka Islame Fejsal nė Bahrejn dhe
Pakistan, Banka Tekva nė Zvicėr, e kėshtu me rradhė.
Fshehtėsinė e
angazhimit tė tij nė ekonominė islame, ai e shpjegoi nė parathėnien e libri
Bej ul Murabahati, me fjalėt:
Angazhimi
im nė ekonominė islame dhe kontributi i dhėnė nė kėtė lėmi ėshtė pjesė
pėrbėrėse e angazhimit tim pėr Islamin dhe parimet globale tė tij, dhe
thirrje publike qė sistemi islam tė funksionojė nė tė gjitha sferat e jetės,
qė ligjet islame tė aktivizohen nė shėrbim tė popullatės muslimane dhe ti
zėvendėsojnė ligjet tjera tė pėrcaktuara nga njerėzit.
Lėmia e aktivitetit
humanitar dhe shoqėror
Dr.
Kardavi aktivitetin e tij tė palodhshėm e shtriu edhe nė shoqėri, duke e
dhėnė kontributin e tij tė madh nė problemet shoqėrore dhe zgjidhjen e tyre,
kurse kujdes tė veēantė i dha edhe ēėshtjes sė humanitetit.
Ai
gjithmonė i kritikonte lėvizjet dhe organizatat Islame, tė cilat, nė disa
raste, e harxhonin tėrė forcėn e tyre nė aktivitetet politike, duke e lėnė
pas dore punėn shoqėrore. Ai e urrente pesimizmin shoqėror qė vėrehej tek
muslimanėt, pėrderisa armiqtė e thirrjes islame tregonin njė angazhim
jashtėzakonisht tė madh nė kėtė lėmi duke u munduar ti largojnė muslimanėt
nga Islami i vėrtetė dhe ti hudhin nė humnerė, duke e mbuluar aktivitetin e
tyre me mbulesėn e ashtuquajtur Shėrbime shoqėrore dhe aktivitete
humanitare, duke ngritur dhe ndėrtuar shkolla, spitale, mjete tė
informimit, fonde tė donatorėve dhe organizata tė ndryshme shoqėrore.
Ai e
ngriti zėrin kundėr kėsaj me moton: Dhuro njė dollar, shpėto njė musliman,
moto e cila u pėrhap dhe u dėgjua e u pėrkrah nga muslimanėt nė shumė
shtete.
Ai e
themeloi Shoqatėn humanitare Islame me karakter ndėrkombėtar, me seli nė
Kuvajt, kurse nė Katar e themeloi Fondin popullor, pėr tė ndihmuar
nevojtarėt, tė varfėrit nė Katar dhe jashtė tij, dhe e quajti atė Sanduku
Islamik i Katarit pėr tubimin e zekatit dhe sadakasė.
Lėmia e udhėzimit dhe
rizgjimit tė rinisė Islame
Nga
fushat mė tė preferuara dhe me preokupim mė tė madh pėr Kardaviun, ku edhe
dha kontribut mė tė madh, ėshtė fusha e rizgjimit tė rinisė islame. Ai
prezenton nė konferenca, tribuna, seminare, tubime dhe kampingje qė i
organizon rinia Islame nė shtetet islame dhe jashtė, duke e prezentuar
opcionin qė duhet ta ketė rinia Islame nė tė ardhmen. Nė organizime tė tilla
ai prezentoi edhe nė Amerikė, Kanada dhe Evropė. Ai gjithmonė e mbante vijėn
e mesit, duke e kundėrshtuar ngurtėsinė dhe radikalizmin, predikonte me
butėsi dhe logjikė tė shėndoshė, bindje tė fortė dhe tė argumentuar, e jo me
dhunė e shtypje, kėrkonte unitet dhe bashkim nė konsolidimin e rradhėve e jo
pėrēarje.
Nga
aktiviteti i tij janė edhe shkrimet dhe botimet, ligjėratat dhe mėsimet e
inēizuara dhe tė shpėrndara anėmbanė botės islame, tė cilat kanė tė bėjnė me
rizgjimin islam dhe nevojėn e radhitjes sė potencialit islam nė kėtė
drejtim.
Nė kėtė lėmi ai i
prezentoi popullatės shkrimet e veta nė revistėn El-Umetu, e cila
botohet nė Katar, me titull: Rizgjimi i rinisė Islame - dukuri e shėndoshė
shpresėdhėnėse qė duhet pėrkrahur dhe motivuar, e jo kundėrshtuar. Kėto
shkrime u botuan nė dhjetėra mijėra ekzemplarė dhe u shpėrndanė nė shtetet
arabe dhe islame. Ndėrsa nga librat e tij veēojmė: Rizgjimi Islam dhe
preokupimet e shteteve arabe dhe Islame, Pėr njė rizgjim tė qėlluar
qė rindėrton universitetit islamik nė Medine fenė dhe ripėrtinė dunjanė,
Rizgjimi Islam mes komparacionit tė lejuar dhe pėrēarjes tė mallkuar, si
dhe fletushkėn Dukuria e tepruar pėr mohuesit,
Nė
tubimet qė i realizonte me tė rinjtė motoja e tij ishte: Tė angazhohemi me
punė, aktivitet dhe progres, mė shumė se me fjalė, komunikata dhe biseda; tė
interesohemi mė tepėr rreth ēėshtjeve primare, ndaj atyre sekondare; tė
largohemi nga paragjykimet, fantazmat, e tė mos ngjitemi nė qiellin e
ėndėrrave tė parealizueshme, por tė zbresin nė realitetin tokėsor e tė
angazhohemi tė jetojmė aty dhe ti zgjedhim problemet tona; ta mbėshtesim
daven tonė nė argumente tė qarta dhe me fjalė tė buta dhe tė ndershme, e tė
largohemi nga dhuna dhe arroganca.
Lėmia e aktivitetit
organizativ
Dr.
Jusuf el Kardavi u angazhua qysh nė ditėt e para tė rinisė me aktivitetin e
daves (thirjes) nė Islam, duke e prezentuar daven nėpėrmjet ligjeratave,
tribunave, fjalimeve dhe mėsimeve.
Pasi u
njohtua me udhėheqėsin e Lėvizjes sė njohur Islame Vėllezėrit Muslimanė,
Imam Hasan el Benna, ia mundėsoi dhe ia pėrgatiti atij vizitat e disa
komunave egjiptase, duke filluar nga Aleksandria deri nė Asvan, pastaj edhe
deri nė Sina. Poashtu ia pėrgatiti edhe vizitat e disa shteteve arabe, si
Sirisė, Libanit dhe Jordanit.
Duke u
autorizuar nga Hasan el Hudajbi (udhėheqės i dytė i lėvizjes Vėllezėrit
Muslimanė), Jusuf el Kardavi gjithė kėtė aktivitet dhe sakrificė me qėllim
tė daves e bėri pėrderisa ishte ende student nė fakultetin usulidinit.
Pėr
shkak tė aktiviteteve tė tij ai disa herė u persekutua dhe u burgos. Sė
pari, qysh si nxėnės i shkollės sė mesme, nė kohėn e mbretit Faruk, nė vitin
1949, e mė vonė edhe nė kohėn e Revolucionit, nė janar tė vitit 1954, pastaj
nė nėntor tė tė njėjtit vit, me ērast qėndroi nė burg afro 20 muaj, dhe
prap nė vitin 1963.
Lidhjet e ngushta qė pati me lėvizjen islame Vėllezėrit Muslimanė,
aktiviteti i tij edukativo-arsimor nė tė, si vuajtjet dhe persekutimet qė i
pėrjetoi pėr kėtė ide, ishin arsyet qė anėtarėt tjerė tė kėsaj lėvizjeje ta
konsiderojnė atė si njėrin nga ideologėt dhe strategėt e saj, sepse ai ishte
auto-kritiku dhe projektuesi i hapave konkret e real tė lėvizjes, si dhe
reformatori i platformės sė saj. Ai thėrriste nė koordinim dhe bashkėpunim
me tė gjitha lėvizjet tjera simotra, dhe nuk shihte asnjė problem nė shtimin
e numrit tė lėvizjeve islame, sepse ky shtim do ti kontribuonte aktivitetit
tė mirėfilltė islam, e jo kundėrshtimit, mosmarrėveshjeve apo pėrēarjes.
Ky orientim kritikues
me qėllim organizativ u qartėsua edhe mė shumė nė disa shkrime, botime,
analiza dhe ligjėrata qė u pėrgatitėn pėr kėtė qėllim. Nė kėtė kontest
pjesėn e fundit tė librit Zgjedhja islame - obligim dhe domosdoshmėri
dhe shkrimet nė revistėn El Umeh, me titull Ku qėndron problemi,
ai i mblodhi nė njė libėr tė veēantė, tė cilin e titulloi: Hapat e para
tė lėvizjes Islame.
Kardaviu me termin lėvizje islame nėnkupton aktivitetin e pėrbashkėt islam
gjithė popullor, i koordinuar mirė, qė buron nga zemra e popullit, dhe i
cili paraqet me tė vėrtetė personalitetin real, shpresėn, besimin, mendimin,
vlerat stabile dhe reformat shpresėdhėnėse.
Ai e
sheh si tė domosdoshėm faktin qė lėvizja ta korrigjojė e ta pėrforcojė veten
dhe tu japė vullnet dhe shpresė tė gjithė bijve tė vet qė ti paraqesin
kėshillat, sugjerimet dhe kritikat e tyre, edhe nėse ato janė tė hidhura.
Nė
kėtė kontest ai thotė: Disa njerėz tė sinqertė frikohen ta hapin derėn e
kritikės, pėr shkak tė disa prioriteteve dhe formaliteteve. Kjo ėshtė
arsyeja qė disa dijetarė e mbyllėn derėn e ixhtihadit dhe thirrnin me zė tė
lartė pėr kėtė. E shoh domosdoshmėri dhe obligim qė tė hapet dera e
ixhtihadit pėr njerėzit kompetent, sepse nė fund nuk ngel asgjė tjetėr,
pėrveē se dobia, dhe nuk rregullohet asgjė tjetėr, vetėm se pėrforcohet e
vėrteta.
Ai nuk
sheh pengesė nė numrin e madh tė lėvizjeve apo organizatave aktive islame.
Le tė jetė njė grup pėr pastrimin dhe zhveshjen e imanit (akides) nga
fantazmat dhe shirku, njė grup pėr pastrimin e ibadeteve nga bidatet
(risitė) e futura nė to, njė grup le tė kujdeset pėr problemet e familjes,
njė grup le tė angazhohet nė procesin edukativo-arsimor, disa le tė punojnė
dhe le tė jenė mė aktivė me masėn, e tė tjerėt me intelektualėt, por me
kusht qė kėto grupe tė mos kenė mendime tė kėqija ndaj njėri-tjetrit, dhe nė
rast tė kundėrshtimeve apo mosmarrėveshjeve tia falin njėri-tjetrit dhe tė
rreshtohen nė njė rresht pėr ēėshtje tė mėdha.
Ai
parasheh se lėvizja islame duhet tė transferohet nga faza e fjalės nė fazėn
e punės, tė mbėshtetur nė parimet islame dhe nevojat e kohės aktuale.
Ai njė
pjesė tė fajit pėr dekadencėn e lėvizjeve islame ua hedhė disa dijetarėve
islam pėr shkak tė mosangazhimit tė tyre nė aktivitete humanitare dhe
akcione tė bamirėsisė, si dhe pėr themelimin e shtetit tė shumė pritur
islam.
Ai e
sheh daljen nga kjo situatė kaotike nė hartimin e njė projekti tė ri, tė
mbėshtetur nė pėrmbledhjen e tė kaluarės (pozitive dhe negative) dhe
studimin e situatės aktuale. Poashtu prej dobėsive tė lėvizjes islame ėshtė
prioriteti i anės emocionale mbi anėn shkencore-logjike, si ngutja nė
realizimin e idealit.
Ai
thotė se konfuzioni politik nuk ėshtė shkatėrrimtar vetėm i politikės, por
edhe i administratės, ekonomisė, moralit dhe fesė, dhe i jetės nė
pėrgjithėsi.
Ai e
konsideron si opcion mė tė vlefshėm dhe mė shpresėdhėnės tė ashtuquajturin
opcion mesatar, sepse vetėm ai ka mundėsi tė jetė aktiv dhe tė ketė
vazhdueshmėri.
Shenjat e vazhdueshmėrisė sė kėtij opcioni, dhe bazėn e mbėshtetjes sė tij,
Kardaviu i sheh siē vijon:
·
Uniteti (baraspesha) mes tradicionalistėve dhe reformatorėve
·
Baraspesha mes parimeve stabile dhe atyre qė pėsojnė ndryshime me kohėn
(koordinimi i tyre)
·
Kujdesi i madh nga ngurtėsia, parcipializimi dhe moskuptimi adekuat i
Islamit.
· Tė
kuptarit global (universal) tė Islamit.
Ai
thotė se nuk ėshtė e drejtė qė rinisė ti hudhet barra dhe pėrgjegjėsia e tė
gjitha kėtyre mossukseseve dhe ngecjes, edhepse ndoshta njė pjesė e saj
ėshtė futur nė rrjetin e radikalizmit nė mendim, ose kokėfortėsi nė sjellje.
Ėshtė pėr tu habitur, thotė ai, se si ne e refuzojmė mosangazhimin dhe
pėrgjumėsinė tonė, kėrkojmė prej rinisė ta ndjek rrugėn e mesit dhe
urtėsisė, ndėrsa prej tė moshuarve dhe pleqve nuk kėrkojmė qė ta pastrojnė
veten nga hipokrizia.
Ai
gjithashtu thotė: Tė rinjve tanė iu ngushtua rrethi nga hipokrizia jonė,
nga kundėr veprimet tona, andaj ata vendosėn qė ta zgjedhin vetė rrugėn
drejt Islamit, pa ndihmėn e askujt.
Ai
vlerėson se bashkėsitė, organizatat dhe faktorėt tjerė zyrtarė islam, tė
rėndėsishme dhe tė vjetra historikisht, nuk janė nė gjendje qė ta kryejnė
misionin e rizgjimit tė drejtė tė rinisė islame, dhe se shėrimi i sėmundjes
sė radikalizmit nuk do tė arrihet pėrderisa faktori politik nuk i largon
duart e veta nga rinia. Ai qė jeton si shikues ndaj rizgjimit islam, ose
vetėm kritikuesi i saj duke qėndruar indiferent, nuk ka mundėsi tė luajė rol
pozitiv nė pėrkrahjen apo progresivitetin e saj. Ai qė mendon ta udhėzon
rininė, ėshtė i obliguar qė tė jeton bashkėrisht me tė, dhe ti njeh
problemet e saja prej sė afėrmi, nėse dėshiron tė ketė sukses nė misionin e
tij.
Kardaviu thotė se popullata islame sot ėshtė duke aplikuar bidate (risi) tė
shumta nė fe, kurse dihet se risitė e pabazuara nė argumente janė humbje dhe
dalalet; ndėrsa stagnoi dhe ngeci nė ēėshtjet e dunjasė, kurse ky stagnim
paraqet injorancė. Do tė kishte qenė mė e dobishme dhe mė produktive sikurse
tė ndryshonin rolet: tė shfaqen risitė nė ēėshtjet e dunjasė dhe tė ndiqen
me pėrpikshmėri rregullat e fesė.
Ai e
sheh se disa dijetarė nuk e kryejnė me nder misionin e daves sė vėrtetė,
kurse disa ecin me karvanin e karrierizmit, duke i ndjekur dhe kėrkuar
postet nga pushtet mbajtėsit, ndėrsa disa tė tjerė e bėnė veten e tyre
aparat qė prodhon fetva sipas dėshirės dhe interesit.
Nuk ka
dyshim se Dr. Jusuf el Kardavi konsiderohet nga dijetarėt mė autoritativ
bashkėkohorė islam, i cili dallohet nga tė tjerėt me njohuritė dhe
pikėsynimet e forta dhe tė prera, me diapazon tė gjerė tė diturisė. Ai ėshtė
largpamės, si rezultat i njohurive tė thella tė shkencave islame dhe
pėrvojės sė gjatė praktike nė aktivitete islamike. Ai poashtu konsiderohet
prej mendimtarėve bashkėkohor islam qė e ndjek rrugėn e mesit dhe
argumentit. Ai ėshtė pėrmbledhės i praktikimit adekuat tė ligjeve (sistemit)
islame dhe nevojave elementare tė jetės.
Botimet e tij pėrfshijnė precizitetin e njė dijetari, shkėlqimin e njė
letrari dhe lirinė e njė thirrėsi nė Islam.
|