Pse
realpolitika ėshtė me rėndėsi pėr botėn muslimane
Nga: Farish A. Noor
Nė kėtė fundjavė u shėnuan mė shumė vrasje nė territoret e okupuara tė
Palestinės pasiqė radhėt e forcave tė tėrbuara izraelite shtinė pa dallim nė
popullatėn civile arabe. Nė mesin e tė vrarėve u gjend edhe katėrmbėdhjet
vjeēarja e cila ndodhi tė qėndronte nė vend dhe kohė tė gabuar.
Nė Irak, populli gjenė veten tė kurthuar nė njė shtet tė ndarė nė pjesė, me
zona tė ndaluara fluturimi bė pjesėn veriore dhe atė jugore. Popullata e
zakonshme nuk gėzon mė tė drejtėn tė fluturoj lirisht nė vendin e tyre, pėr
ata, hapsira e tyre ajrore nuk ėshtė mė e tyre.
Nė Iran, fat i njėjtė e pret popullin nė tėrėsi. Krahas tė arriturave
spektakulare tė bėra nga lėvizja reformiste nė krye me Ajetullah Muhammad
Khatamin dhe pasuesit e tij, Irani ėshtė duke u radhitur nė tė
ashtuquajturėn Axis of Evil dhe emėrohet si kėrcėnim pėr paqėn botėrore.
Nėse ēfarėdo shteti tjetėr nė botė duhet tė vuaj njė fat tė tillė, ēdonjėri
do tė kishte pritur tė dėgjohet njė kundėrshim dhe mospranim i njėrėzishėm.
Paramendo, nėse mundesh, reaksionin sikur Japonia tė ndahej rastėsisht nė
tri pjesė, me zona tė ndaluara fluturimi nė veri dhe jug. Ose sikur India
papritmas tė kategorizohet si Axis of Evil vetėm pse thjeshtė posedon
teknologji nukleare dhe armė pėr shkatėrrim masiv. Ose sikur SHBA-ja tė
pushtoj njė vend fqinjė dhe tė filloj tė vendoset ilegalisht atje.
Por, kur gjėra tė tilla ndodhin nė shtetet e sotme muslimane, lajthitjet e
tilla konsiderohen si normale dhe mirren sit ė vėrteta. Nė vend tė njė
kritike tė hapur dhe tė ndershme ndaj kontraditave dhe paradrejtėsive nė
rendin e sotėm botėror pėrkundrazi ne tashėm veē jemi tė ngopur me
banalitete dhe shfajėsime tė cilat janė temė dite. Paqja, na thuhet,
anjėherė nuk mund tė arrihet nė vendet arabe, sepse ato janė tė
karakterizuara si shtete jo stabile, jo demokratike dhe jo funksionale. Tė
gjitha llojet e faljeve mund (dhe janė) tė gjinden si spjegim pėr ēėshtjet e
pazgjidhura politike qė ne i shohim nnė lindjen e mesme sot. Duke u nisur
nga teoritė e auto gjenocidit, kollapsit structural dhe mvarshmėrisė
intelektuale deri te format tradicionale tė rrėnjosura korrupsionit dhe
qeverisjes sė gabuar, popujt lindjes sė mesme janė patolugjuar dhe janė
shndėrruar nė ēėshtje tė parėndėsishme nė botė. E fundit ėshtė se ata nuk
janė tė aftė ta qeverisin vetveten.
Ky lloj i racizmit tė paparishikueshėm ka lėshuar rrėnjė dhe ėshtė bėrė
sedimentar nė botėn qė ne jetojmė sot. Kėto paragjykime aq thellė janė
rrėnjosur sa qė shumė nga ne as nuk shqetėsohen tė pyesin logjikėn prapa
kėsaj. Edhe mė bėmirėsit dhe mendjehapurit mes nesh mund tė pranojnė se njė
pamje e tillė e pregatitur e politikės sė muslimanėve arab ėshtė mė sė miri
si njė karikaturė e gabuar ose mė sė keqi si njė e pavėrtetė instrumentale,
por pak zėra tė protestės janė dėgjuar pėrgjatė shumė viteve.
Dy faktorėt kryesor i ndaluam shtete muslimane ta marrin vetėn dhe tė dya
ata sė bashku kanė tė bėjnė me kulturėn dominante tė Realpolitikės, e cila
po e qeverisė botėn sot.
Pėr fillim, askush nuk e merr mė botėn muslimane seriozisht e mė sė paku nga
tė ghithė muslimanėt vetėn e tyre, thjeshtė pėr arsye se as edhe dy shtete
muslimane nuk mund tė rrinė duarkryq pėrderisa njė shtet tjetėr arab ndahet
nė pjesė dhe sektorizohet nė blloqe sikur qė ngjau me Irakun. Ata vazhdojnė
tė qėndojnė tė heshtur dhe duarkryq pa nxjerrur asnjė protestė, pėr arsye se
kjo i pėrshtatet interesave strategjike tė tyre. Iraku i dobėsuar, do tė
nėnkuptonte mė shumė leverdi pėr vendet tjera arabe duke shpresuar tė
fitojnė njė pėrparėsi nė luftėn e shtrenjėt pėr dominim dhe hegjemonitet nė
regjion. Rst i njėjtė ndodhi edhe kur Libia u bombardua nė copė e thėrrime
nė vitet e 80-ta dhe shtetet arabe qėndronin ulur nė vendet e tyra pėrderisa
ishin duke shiquar anėn tjetėr. Rast tjetėr nė fjalė ėshtė ehe deminizimi i
Iranit sot. Disa liderė arab do tė tė dėshironin tė ngrejnė zėrin nė
mbrojtje tė Iranit pėr arsye tė thjeshtė se ata do tė rrezikonin biletat e
tyre tė klasės sė parė pėr nė Shtėpinė e Bardhė nė njė tė ardhme tė afėrt.
Sido qė tė jetė, gjithashtu ekzistojnė ehe paragjykimet e vjetra arabe ndaj
persianėve, iranianėt asnjėherė nuk kanė qenė tė mirėseardhur nė kryeqytetet
e botės arabe.
Njė ndarje e tillė tregon ekzistencėn e pėrēarjeve tė vėrteta brenda botės
muslimane dhe shkakton tallje dhe pėrqeshje me thirrjet e shpeshta dhe tė
zėshme pėr njė vėllazėrim universal mes muslimanėve. Ēfarė lloji i umetit
qėndron, kur tė tjerėt i ekspozohen prerjev, shpronėsimit, injorimit deh
shtypjes?
Duke falenderuar mendimeve tė tilla tė kufizuara dhe intereseat vetjake,
bota muslimane vazhdon tė mbetet e ndarė dhe nė mosmarrveshje me vetėn e saj.
Kjo do tė thotė se nuk ekziston njė zė i vetėm dhe i bashkuar qė del nga
komuniteti global i mėse njė miliard shpirtrave, dhe kjo gjithashtu do tė
thotė qė tė gjithė ne llogaritim nė asgjė kur ėshtė fjalė pėr konsideratat e
Realpolitikės. Njė komunitet qė numėrin njė miliard njerėz ėshtė mė i
parėndėsishėm se sa klubet rrotulloese qė takohen, nėse njė komunitet i
tillė nuk mundet sa edhe tė veprojė sė bashku.
Kjo na shpie tek faktori i dytė i realpolitikės sė sotme, nėse pjesė tjetėr
e mbetur e botės jo muslimane nuk e pėrfillė botėn muslimane, kjo ėshtė pėr
shkak se ne nuk llogarisim nė skenėn e gjėrave. Pse nė botė duhet njė shtet
jomusliman sikurse Japonia, Kina, Tajlanda, Brazili ose Argjentina tė
ngrejnė zėrin e tyre pėr tė drejtat e muslimanėve, ku vetė muslimanėt nuk
janė nė gjendje ta bėjnė njė gjė tė tillė pėr veten e tyre? Dhe pse dueht
sot ndonjė shtet jomusliman nė botė tė qėndroj nė anėn e shteteve dhe
popujve tė shtypur musliman (dhe dukė bėrė kėtė pėrfitojnė mmlefin e SHBA-sė
sė fuqishme) nėse bota muslimane nuk mund tė qėndroj si njė bllok i bashkuar
nė vetvete?
Fakti qėndron nė atė se realpolitika dominon marrėdhėniet ndėrkombėtare dhe
shtetet qofshin ato muslimane ose jomuslimane do tė veprojnė sipas
interesave tė tyre. Asnjė shtet nuk do tė rrezikoj deteriorizmin me fuqitė e
mėdha perėndimore pėrderisa nuk ekziston njė fuqi kundėrshtuese qė barazon
dominimin. Nė gjendjen e tashme prezente ku vetėm njė supėrfuqi predominon
dhe tė gjithė tė tjerėt janė tė trembur nė heshtje dhe dorėzim, tė ngrehesh
kundėr Washingtonit do tė jetė njė vetvrasje e qartė dhe e thjeshtė politike.
Kėshtu qė pėr popujt musliman qė tė pėrfitojnė mbėshtetje dhe respekt nga
shtetet dhe popujt e tjerė jomusliman, mė sė pari duhet tė klasifikojmė
prioritet tona. Qeveritė muslimane dhe liderėt politik dueht tė heqin dorė
nga logjika makiaveliste e mbėshtetjes sė shteteve thera tė fuqishme me
qėllim tė shkeljes sė fqinjėve tė tyre musliman. Kooperimi konomik duhet te
intensifikohet, kėshtu qė bota muslimane sė paku mundet tė prezantoj veten e
saj si njė treg e bashkuar, me nje fuqi tė konsiderueshme ekonomike. Ėshtė e
nevojshme qė shqetėsimet tona ti komunikohen dhe arrijnė audiencės sė gjerė
ndėrkombėtare e cila ėshtė plurale, multikulturore dhe e ndryshme. Por, para
se gjithash ne duhet tė veprojmė dhe tė mendojmė se njė komunitet duke
pranuar se interesat e muslimanėve tjerė janė gjithashtu ehe interesat tona.
Ne nuk mund tė presim nga jomuslimanėt tė kujdesen rreth gjendjes sė
vėshtirė tė muslimanėve diku tjetėr pėrderisa ne vet nuk e bėjmė njė gjė tė
tillė. Deri atėhere e gjithė ajo qė mund tė thuhet pėr umetin global
musliman dueht tė kufizohet tek librat historike dhe pėrrallat, sikurse ajo
qartazi nuk e kziston sot dhe tani.
|