Shtyllat e Ibadetit: Ibadeti ngritet mbi tre shtylla, e qė janė:
1-
Dashuria
2-
Friga
3-
Shpresa
Doemos tė jenė prezent kėto tre elemente gjatė ibadetit. Supozimi i
dashurisė ndaj All-llahut pa pėrulje, duke mos shpresuar nė mėshirėn e Tij,
duke mos patur frigė e as dro nga dėnimi i Tij, ėshtė pretendim i rrejshėm,
ndaj i sheh shumicėn e njerėzve qė pretendojn se e dojnė All-llahun e
Madhėrishėm, mėkatojn dhe vazhdojn nė mėkatime duke mos i vėrė veshin.
I bėn mėkat Zotit dhe ti shfaq dashurinė ndaj Tij
Kjo ėshtė abstrake, nė analogji ėshtė mahnitėse
Sikur dashuria yte tė ishte e sinqertė do ti ishe bindur Atij
Ngaqė i dashuruari tė dashurit i bindet
Ka thėnė Hasan el Basriu All-llahu e mėshiroftė:
Disa pretendonin dashurinė e All-llahut tė Madhėrishėm, e All-llahu i
sprovoi me kėtė ajet kuranor: Thuaj: Nėse e doni All-llahun, atėherė ejani
pas meje qė All-llahu tė ju dojė, t'ju falė mėkatet tuaja, se All-llahu
ėshtė qė fal shumė, mėshiron shumė.(Ali Imran:31).
Ai qė pretendon dashurinė e All-llahut dhe nuk pason tė Dėrguarin e Tij
[sal-lallahu alejhi ve se-lem], gėnjen nė pretendimin e vet, ai qė i don
vėllezėrit e vet muxhahidinėt, dhe nuk i ndihmon personalisht me qenien e
vet apo pasurinė e vet aq sa mundet, ky ėshtė jo i sinqertė nė dashurinė e
vet.
Po kėshtu tė shpresuarit nė All-llahun , kur njeriu insiston vetėm nė tė, i
lėshohet mėkateve dhe don tė sigurohet nga ndėshkimi i All-llahut.
Thotė i Madhėrishmi A mos u siguruan ata prej ndėshkimit tė All-llahut?
Nuk sigurohet kush prej frikės sė ndėshkimit tė All-llahut pos njerėzve tė
humbur.( Araf : 99).
Po kėshtu vetėm friga, nėse robi insiston vetėm nė tė, krijon pėrshtypje
negative ndaj Zotit tė Vet, dhe humb shpresat nga mėshira e Tij. Thotė i
Madhėrishmi: ...e mos e humbni shpresėn nga mėshira e All-llahit, pse vetėm
populli jobesimtar e humb shpresėn nė All-llahun. (Jusuf:87).
..Ndaj, nė adhurimin e All-llahut tė Madhėrishėm duhet tė jenė prezentė
dashuria, friga dhe shpresa tė gjitha sė bashku.
All-llahu i Madhėrishėm duke pėrshkruar pozitėn e tė Dėrguarve tė devotshėm
shprehet: ...na u luteshin duke shpresuar dhe duke u frikėsuar, ishin
respektues ndaj nesh.(Enbija:90).
LLOJET E IBADETEVE
A- IBADETE NĖ BESIM
1-
Dashuria e All-llahut tė Madhėrishėm:
All-llahu i Madhėrishėm na krijoi, na furnizoi dhe na begatoi me mirėsi tė
shumta tė cilat fare smund tė numrohen, gjė qė obligohemi te duam
All-llahun si shenjė mirėnjohje ndaj mirėsive dhe dhuratave tė Tij .
All-llahu i Madhėrishėm na begatoi me mirėsinė e tij mė tė madhe e qė ėshtė
begatia e Islamit, ndaj obligohemi te falenderojm pėr tė duke iu bindur dhe
e dashur All-llahun e Madhėrishėm.
Thotė i Madhėrishmi:
po dashuria e atyre qė besuan All-llahun ėshtė shumė mė e fortė
(Bekare:165).
Dashuria e All-llahut tė Madhėrishėm ėshtė dashuri e shoqėruar me pėrulje,
nėnshtrim dhe dorėzim por smund tė jetė e saktė pos me pasimin e tė
Dėrguarit tė All-llahut dhe tė vepruarit konform me sheriatin islamik.
I Madhėrishmi thotė:
Thuaj: Nėse e doni All-llahun, atėherė ejani pas meje qė All-llahu tė ju
dojė, t'ju falė mėkatet tuaja, se All-llahu ėshtė qė fal shumė, mėshiron
shumė.(Ali
Imran:31).
Si domosdoshmėri e dashurisė sė All-llahut duhet tė jetė edhe dashuria ndaj
Pejgamberit [sal-lallahu alejhi ve se-lem].dashuria ndaj fesė Islame, dhe
Kuranit.
Pejgamberi [sal-lallahu alejhi ve se-lem].thotė:
Askush prej jush se ka besimin e plotė pėrderisa unė sjam mė i dashur tek
ai sesa fėmiu i tij, prindi i tij dhe gjithė njerėzit.
(Transmetim i Buhariut dhe Muslimit).
Ndėrkaq dashuria qė shfaqet ndaj fėmijėve, familjes, pasurisė, konsiderohet
dashuri e rėndomtė pėrderisa nuk kėrkon nėnshtrimin, dorėzimin e plotė
atyre,dhe pėrderisa nuk ėshtė e ngjashme me dashurinė ndaj All-llahut, ndaj
nuk hyn nėn konceptin e ibadetit (adhurimit).
Nėse bien ndesh dashuria ndaj All-llahut, Pejgamberit me dashurinė e tjerėve
prioritet i jipet dashurisė sė All-llahut tė Madhėrishėm sepse muslimani i
privilegjon detyrimet islame ndaj ēdo gjėje tjetėr.
I Madhėrishmi thotė:
Thuaj (o i dėrguar): Nė qoftė se etėrit tuaj, djemtė tuaj, vėllezėrit tuaj,
bashkėshortet tuaja, farefisi juaj, pasuria qė e fituat, tregėtia qė
frikoheni se do tė dėshtojė, vendbanimet me tė cilat jeni tė kėnaqur, (tė
gjitha kėto) janė mė tė dashura pėr ju se All-llahu, se i dėrguari i Tij dhe
se lufta pėr nė rrugėn e Tij, atėherė, pritni derisa All-llahu tė sjellė
vendimin e Tij. All-llahu nuk vė nė rrugėn e drejtė njerėzit e prishur.
(Tewbe:24).
Politeizmi (shirku) mund tė jetė prezent edhe nė dashuri si p.sh. njeriu tė
marr pėr zot dikė tjetėr, duke ia kushtuar dashurinė ashtu siē e don
All-llahun e Madhėrishėm.
I Madhėrishmi thotė:
E nga njerėzit ka asish qė nė vend tė All-llahut besojnė idhujt, qė i duan
(i madhėrojnė) ata, sikur (qė besimtarėt e vėrtetė e duan) All-llahun, po
dashuria e atyre qė besuan All-llahun ėshtė shumė mė e fortė
(Bekare:165).
Ky
ėshtė shirk qė pėrman barazimin e hyjnive tė idhujtarėve me All-llahun,
ndaj, u thanė hyjnive tė tyre nė zjarr :
Pasha All-llahun, njėmend ne kemi qenė krejtėsisht tė humbur, Kur juve
(idhuj) u kemi barazuar me Zotin e botėve.(Shuara:97-98).
Me dashurinė kėtu synohet nė dashurinė qė shoqėrohet me pėrulje dhe
nėnshtrim ndaj tė dashuruarit.
2-
Frika nga All-llahu i Madhėrishėm
All-llahu i Madhėrishėm nė duart tė Cilit janė pushteti i qiejve dhe tokės,
dhe Ai ėshtė Forti dhe i Gjithėfuqishmi ndaj ēdo gjėje, Ndėshkues i
rreptė,Ai ėshtė Dėgjuesi dhe Parėsi, Ai ėshtė Dobiprurėsi dhe Dėmsjellėsi,
ndaj muslimani duhet ti frikohet vetėm Atij tė jetė i kujdesshėm tė mos
mėkatoj qė tė mos i ekspozohet ndėshkimit dhe hidhėrimit tė Tij. I
Madhėrishmi thotė:
Edhe ata qė i frikėsohen dėnimit nga Zoti i tyre. Sepse ėshtė e
vėrtetė qė nuk ka shpėtim prej dėnimit nga Zoti i tyre.(Mearixh:27-28).
Po kėshtu ka thėnė:
dhe tė mė keni frikė vetėm Mua.
(Bekare:40).
Ēka nėnkuptojm me frikėn: Frikė e shoqėruar me dashuri dhe madhėrim tė
All-llahut duke shpresuar nga Ai, pra kjo ėshtė frikė adhurimi, gjegjėsisht
ti frikohet All-llahut me zemrėn e vet.
Ndėrkaq frika e natyrshme nuk konsiderohet ibadet (adhurim) ngaqė ėshtė e
rėndomtė, siē ėshtė frika nga armiku, bishat, zjarri, epidemia,
pushtetmbajtėsi apo nga tirani. Shembull pėr kėtė kemi fjalėt e
Lartėmadhėrishmit kur flet mbi Musain a.s.:
E
ai doli prej aty i frikėsuar e duke pritur (se ē'po ndodh) dhe tha: O Zoti
im, mė shpėto prej popullit zullumqar.(
Kasas:21).
Shirku mund tė ndodhė edhe nė frikė, siē ėshtė kur njeriu i frikohet dikujt
tjetėr pos All-llahut,duke besuar se dikush mund ti sjell dobi apo dėm, apo
se mund ti shkaktoj dėme apo qė mund ta fus nė zjarr apo te pengoj nga
xhenneti.
I Madhėrishmi thotė:
Prandaj, mos u frikėsoni nga njerėzit, vetėm Mua tė mė frikėsoheni...(Maide:44).
Po kėshtu ka thėnė:
Po atė (propagandė) e bėri vetėm shejtani qė dėshironte me miqtė e vet
(idhujtarėt), t'ju friksojė, po ju mos u frikėsoni prej tyre, frikėsomėnu
Mua, nėse jeni besimtar.
(Ali Imran:175).
3-Tė
shpresuarit nė All-llahun
Tė shpresuarit vetėm nga All-llahu i Madhėrishėm, shpreson nga Ai mėshirėn,
faljen, pėlqimin dhe lumturinė.
I Madhėrishmi thotė:
(A jobesimtari e ka gjendjen mė tė mirė) Apo ai qė kohėn e natės e kalon nė
adhurim, duke bėrė sexhde, duke qėndruar nė kėmbė, i ruhet (dėnimit tė)
botės tjetėr dhe shpreson nė mėshirėn e Zotit tė vet? Thuaj: A janė tė
barabartė ata qė dinė dhe ata qė nuk dinė? Po, vetėm tė zotėt e mendjes
marrin mėsim.(Zumer:9).
Po kėshtu ka thėnė:
Ata tė cilėt besuan, ata qė u shpėrngulėn dhe luftuan nė rrugėn e
All-llahut, ata meritojnė tė shpresojnė nė mėshirėn e Tij. All-llahu falė
shumė dhe ėshtė mėshirues.
(Bekare:218).
Ndėrkaq ai qė shpreson nga njeriu e jo nga All-llahu i Madhėrishėm nė
ēėshtjet qė smund te ndihmojė pos All-llahut, dhe beson te tjerėt se kan
influencim, siē ėshtė tė besuarit se mund te kuroj nga sėmundja apo tė
shpresoj qė tia falė atij mėkatet apo tė ndėrmjetėsoj apo te fus nė
xhennet, apo ti lutet tė vdekurve dhe tjerėve duke shpresuar dobitė apo
dėmet, kjo konsiderohet prej shirkut (politeizmit) prej tė cilės nė tėrhoqi
vėrejtjen All-llahu i Madhėrishėm tė ruhemi prej tyre. I Madhėrishmi thotė:
Kush ėshtė mė i humbur se ai qė pos All-llahut lut diē qė nuk i pėrgjigjen
atij deri nė kijamet, pse ata (qė luten) janė gafilė ndaj lutjes sė tyre.
(Ahkaf:5)
Ndėrkaq njeriu tė shpresoj nga njeriu i gjallė, qė ėshtė prezent, nė
ēėshtjet qė ka mundėsi, siē ėshtė tė shpresuarit se mund te hospitalizoj
apo te regjistroj nė shkollė apo ti ndihmoj nė realizimin e kėrkesave tė
tij, e gjithė kjo ėshtė e lejuar dhe konsiderohet nga bashkpunimi i
ndėrsjelltė,pėr tė cilėn na porositi feja Islame.
|